Ks. Władysław Mączka – patriota i kapłan na wieki

Dzięki uprzejmości prezesa Oddziału ZPB w Łunnie, znanego krajoznawcy Leona Karpowicza, publikujemy historię życia niezwykłego człowieka – księdza Władysława Mączki, duchownego katolickiego, polskiego patrioty, prześladowanego za wiarę i przekonania, w czasach komunistycznych przez 24 lata będącego proboszczem parafii w Łunnie.

Leon Karpowicz, udostępniając nam do publikacji opracowany przez siebie biogram śp. ks. Władysława Mączki zaznaczył, że o takich postaciach, jaką był proboszcz parafii w Łunnie powinno wiedzieć jak najwięcej ludzi. Absolutnie się zgadzając z opinią pana Leona, z wdzięcznością publikujemy opracowanie jego autorstwa o „kapłanie na wieki”, jak określili swojego proboszcza w inskrypcji, umieszczonej na jego nagrobku, wdzięczni parafianie z Łunny.

Kapłan wielkiego serca

W 1955 roku wiernym miasteczka Łunna udało się wywalczyć u władz, żeby w ich parafialnym kościele był proboszcz. Po trzech latach został nim były więzień łagrów ks. Władysław Mączka.

Władysław Mączka urodził się w 1897 r. w Zimnodole koło Olkusza (obecnie – w województwie małopolskim) w rodzinie chłopskiej. Edukację rozpoczętą w szkole podstawowej, kontynuował w gimnazjum klasycznym w Częstochowie.

W roku 1913, po zamknięciu gimnazjum przez władze carskie, wstąpił do szkoły handlowej. Rok później, jewgo edukację przerwał wybuch I wojny światowej. Edukację kontynuował od 1916 roku, kiedy podjął naukę w gimnazjum klasycznym w Olkuszu. W 1921 roku zdał maturę i zatrudnił się w Biurze Ubezpieczeń w Wilnie. W 1923 roku został nauczycielem w szkole podstawowej we wsi pod Wilnem.

W 1924 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego i po pięciu latach formacji przyjął święcenia kapłańskie.

Ks. Mączka posługiwał jako wikary kolejno w Parafiowie, Brasławiu i Dąbrowie. W 1931 roku został proboszczem w Sielawiczach koło Słonimia. Po 7 latach został przeniesiony do parafii Skrzybowce koło Lidy. Tu rozwinął działalność Akcji Katolickiej.

We wrześniu 1939 roku, kiedy Polskę zalały hordy niemieckie i sowieckie, nie opuścił swoich parafian. Przetrwał wraz z nimi najpierw okupację sowiecką, a potem niemiecka. Nie opuścił wiernych także po zakończeniu II wojny światowej, gdy ziemię lidzką włączono w granice ZSRR. W 1947 roku został proboszczem parafii Nowy Dwór.

1 lutego 1950 roku ks. Mączka został aresztowany przez agentów MGB. W akcie oskarżenia napisano: „Jest nieprzejednanym wrogiem władzy sowieckiej, prowadzi aktywną działalność antysowiecką, skierowaną przeciwko przewodniej roli partii i przeciwdziała decyzjom władzy na wsi. (…) W czasie okupacji niemieckiej prowadził antysowiecką agitację, wychwalał armię niemiecką i rozpowszechniał prowokacyjne zmyślenia, dotyczące sowieckiej władzy.Natomiast po wygnaniu faszystowskich okupantów z terytorium grodzieńskiego obwodu wszedł na drogę jawnie wrogiej działalności. Z kościelnej ambony występuje z kazaniami anntysowieckiego i prowokacyjnego charakteru, rzucając oszczerstwa przeciwko państwowemu ustrojowi sowieckiemu”.

Zarzucono mu także iż w maju 1943 roku podczas kazania powiedział, że Polacy w Katyńskim lesie koło Smoleńska zostali zamordowani nie przez Niemców, lecz przez sowieckich żołnierzy. Oskarżono go również o przekonywanie rodziców, aby nie oddawali dzieci do sowieckich szkól i o prowadzenie ukrytej katechizacji.

28 kwietnia 1950 roku ks. Mączka został skazany na 10 lat łagrów, 5 lat pozbawienia praw publicznych i konfiskatę mienia. Ponieważ odwołał się od wyroku jego sprawę rozpatrzono ponownie. Po powtórzonym sfingowanym procesie wyrok okazał się jeszcze surowszy – 25 lat łagrów.

W 1954 roku ks. Mączka napisał z łagru Komsomolsk nad Amurem prośbę do Prokuratora Obwodu Grodzieńskiego o anulowanie wyroku i przywrócenie praw obywatelskich. Prośba została rozpatrzona przychylnie i po czterech latach niewolniczej pracy więzień mógł opuścić łagier.

W 1958 roku władze komunistyczne pozwoliły mu objąć parafię Łunna. Tu kapłan pracował przez następne 24 lata.

Odszedł do Pana po wieczną nagrodę 24 lutego 1982 roku. Pochowany został na cmętarzu w Łunnie. Dla swoich parafian pozostał przykładem niezłomnej wiary, niezachwianej nadziei w pomoc Bożą i żarliwej miłości do Matki Najświętszej. Na jego nagrobku napisano: „Ty jesteś kapłanem na wieki”.

W 1998 roku Wojskowe Kolegium Sądu Najwyższego Republiki Białoruś pośmiertnie zrehabilitowało śp. ks. Władysława Mączkę. W uzasadnieniu napisano: „W materiałach sprawy brakuje dowodów winy skazanego co do tego, że, pracując jako proboszcz, w swoich kazaniach do parafian oraz w prywatnych rozmowach z miejscową ludnością wzywał do obalenia, podważenia bądź osłabienia władzy sowieckiej albo do przeprowadzenia pojedynczych, kontrrewolucyjnych aktów zbrodniczych”. W ten sposób oficjalnie uznano, że ks. Mączka został w 1950 roku skazany bez wystarczających dowodów.

Cześć Jego Pamięci!

Leon Karpowicz z Łunny