Portal Kościoła Rzymskokatolickiego na Białorusi Catholic.by przypomina, że na dzisiaj, 23 stycznia, przypada wspomnienie liturgiczne Męczenników Podlaskich, czyli – wiernych unickich z podlaskiego Pratulina – którzy z narażeniem zdrowia i życia, ponosząc ofiary śmiertelne, bronili 150 lat temu swojej świątyni oraz wiary przed rosyjskimi oprawcami.
O wydarzeniach, które rozegrały się 150 lat temu, 24 stycznia 1874 roku, w Pratulinie, 6 października 1996 roku (rok jubileuszu 400-lecia Unii Brzeskiej) usłyszał cały świat. To właśnie tego dnia Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał beatyfikacji 13. Męczenników z Pratulina.
Nowi Błogosławieni Kościoła, pochodzący z Podlasia, byli członkami katolickiego Kościoła unickiego, będącego owocem odbudowanej przez Unię Brzeską w 1596 roku jedności kościelnej.
Do tej Unii przystąpili prawosławni biskupi z terenów Rzeczypospolitej, którzy przyjęli całą naukę Kościoła katolickiego i uznali kościelne zwierzchnictwo Papieża nad swoimi diecezjami. Stali się przez to katolikami.
Byli katolikami osobliwymi, czyli – katolikami obrządku wschodniego, ponieważ pozostali przy własnej liturgii i wschodniej tradycji kościelnej. Po likwidacji w 1839 roku Unii przez władze carskiej Rosji, okupującej tereny byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, unici wycierpieli wiele prześladowań za przynależność do katolicyzmu.
Symbolem bezwzględności carskich prześladowców, a jednocześnie heroizmu i wierności unitów, zdecydowanie trwających w jedności z Białym Ojcem, jak nazywano wówczas Papieża, stał się Pratulin – mała miejscowość w Diecezji Siedleckiej, położona nad Bugiem, między Janowem Podlaskim a Terespolem.
Tutaj od XVII wieku obok siebie funkcjonowały dwie katolickie parafie: od 1676 roku – obrządku greckokatolickiego, a od 1686 roku – również obrządku łacińskiego.
Władze carskie aresztowały w Pratulinie proboszcza unickiego, który sprzeciwiał się wyrzeczeniu się wiary unickiej i próbowały „zainstalować” w parafii posłusznego sobie prawosławnego „batiuszkę”.
Temu jednak sprzeciwili się wierni pratulińskiej parafii unickiej. 23 stycznia 1874 roku ponad pięciuset z nich otoczyło swoją świątynię, żeby nie wpuścić do niej fałszywego proboszcza. Bronili wejścia do swojej cerkwi pomimo tego, że kilka dni wcześniej -17 stycznia 1874 roku – carscy kozacy brutalnie rozpędzili ich współwyznawców, broniących unijnej świątyni w pobliskim Drelowie. Pięcioro obrońców z Drelowa zmarło od ran, zadanych przez kozaków, więc unici w Pratulinie zdawali sprawę z ryzyka, jakie im groziło, gdy zdecydowali na otwartą konfrontację z oprawcami.
Nazajutrz, 24 stycznia 1874 roku, carscy kozacy, działając w imieniu imperatora rosyjskiego, uderzyli na bezbronny tłum pratulińskich unitów, zabijając 13 miejscowych parafian i raniąc około 180 osób. Dokonali masakry, ponieważ unici zdecydowanie bronili swojego katolicyzmu i jedności ze Stolicą Apostolską.
W Pratulinie stanęli w obronie swojej świątyni, którą usiłowano zabrać dla antyunickiego duchownego. Męczennicy pratulińscy oddali swoje życie w obronie świątyni, którą traktowali jako znak swego katolicyzmu i trwania w kościelnej jedności z Papieżem.
Ikona 13. męczenników w cerkwi św. Nikity w Kostomłotach – Sanktuarium Unitów Podlaskich, ot.: Wikipedia.org
Znamienne jest, że od czasu prześladowań unitów przez carskie władze, to katolicy obrządku łacińskiego z Podlasia przyswajali i wprost utożsamiali się z dziedzictwem wyrosłym na fundamencie heroicznej wiary unickich męczenników i umiłowania przez nich całym sercem Kościoła Katolickiego. Potwierdzeniem tego jest fakt, że to katolicy obrządku łacińskiego, w osobach biskupów i członków kolejnych, diecezjalnych Trybunałów Beatyfikacyjnych, rozpoczęli i z wielkim zaangażowaniem współpracowali w przeprowadzeniu procesu beatyfikacyjnego unickich Męczenników z Pratulina.
Znadniemna.pl na podstawie Catholic.by oraz Diecezja.siedlce.pl, na zdjęciu: reprodukcja obrazu „Męczennicy z Pratulina” pędla Walerego Eljasza-Radzikowskiego, źródło: Wikipedia org
