W katedrach katolickich Pragi, Warszawy, Wilna, a także w świątyniach Mińska, Połocka i włoskiej Padwy upamiętniono w czwartek, 21 stycznia – w 500. rocznicę publikacji pierwszej w historii książki w języku białoruskim – wybitnego średniowiecznego humanistę, urodzonego w Połocku obywatela Wielkiego Księstwa Litewskiego, prekursora białoruskiego piśmiennictwa Franciszka Skarynę.
W Bazylice Świętego Piotra i Pawła na Wyszehradzie w Pradze, fot.: svaboda.org
W nabożeństwach, które miały charakter ekumeniczny, brali udział należący do różnych wyznań Białorusini, Polacy, Litwini, Czesi oraz Włosi. Modlili się m.in. o dar wolności dla Białorusi i uwolnienie więźniów dyktatora Aleksandra Łukaszenki.
Wezwanie do modlitwy o uwolnienie działaczy Związku Polaków na Białorusi, prezes ZPB Andżeliki Borys i jej kolegi z Zarządu Głównego ZPB Andrzeja Poczobuta, wygłosiła podczas modlitwy wiernych w warszawskiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela Irena Biernacka, członkini Zarządu Głównego ZPB.
Celebrujący Mszę świętą w Warszawie biskup pomocniczy Archidiecezji Warszawskiej Michał Janocha, modlił się m.in. o dar wolności dla Białorusi i z przykrością przyznał, że „zbyt często patrzyliśmy na naszych sąsiadów ze Wschodu z poczuciem dumnej wyższości, może nawet lekceważenia”.
Uczczenie i upamiętnienie w kilku krajach Europy wybitnego białoruskiego drukarza i humanisty, w 500-lecie wydania w 1522 roku w Wilnie przez Franciszka Skarynę modlitewnika „Mała książeczka podróżna, miało zademonstrować, iż naród białoruski ma pełne prawo czuć się równym wśród innych narodów, należących do kręgu cywilizacji chrześcijańskiej i europejskiej.
Znamienne jest, że jubileusz wydania książki w starodawnym języku białoruskim, związany z działalnością wybitnego białoruskiego humanisty średniowiecza, postanowiły uczcić, ogłaszając rok 2022 Rokiem Franciszka Skaryny, wcale nie władze Białorusi, lecz władze Litwy, dającej obecnie, podobnie jak Polska, schronienie wielu Białorusinom, prześladowanym w ojczyźnie przez reżim dyktatorski.
Franciszek Skaryna – urodzony przed 1490 r. w Połocku, a zmarły po 1540 r. w Pradze – jest uważany za jednego z wybitniejszych twórców i działaczy doby renesansu na Rusi. Drukarz, wydawca, artysta grafik, lekarz, filozof, a także tłumacz Biblii z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na język ruski (starobiałoruski) – jest powszechnie uważany za prekursora słowa drukowanego we wschodniej Słowiańszczyźnie i praojca nowożytnej kultury białoruskiej.
Urodzony na terenie dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego Franciszek Skaryna studia rozpoczął w Krakowie, ale większość swego aktywnego życia spędził w Wilnie oraz w Pradze.
Właśnie w Pradze opublikował swoje najważniejsze dzieło – Biblię Ruską, którą zaczął wydawać w 1517 roku. Biblia Skaryny jest dwujęzyczna: księgi biblijne są w języku cerkiewnosłowiańskim, komentarze autora są w języku ruskim.
Ruski – język literacki zachodniej części Słowiańszczyzny Wschodniej – był językiem urzędowym całego Wielkiego Księstwa Litewskiego i jest wspólnym przodkiem współczesnego języków ukraińskiego oraz białoruskiego.
Działacze Związku Polaków na Białorusi i mieszkający w Białymstoku prześladowani w ojczyźnie Białorusini z Aleksandrem Milinkiewiczem (trzeci od prawej), członkiem honorowym ZPB i rywalem Łukaszenki w wyborach prezydenckich 2006 roku
Działacze Związku Polaków na Białorusi i mieszkający w Białymstoku prześladowani w ojczyźnie Białorusini z Pawłem Łatuszko (pośrodku), szefem powstałej na fali protestów powyborczych 2020 roku opozycyjnej Rady Koordynacyjnej
Po Mszy św. w archikatedrze warszawskiej św. Jana Chrzciciela działacze białoruscy i polscy zrobili sobie zdjęcie przy portretach Andżeliki Borys i Andrzeja Poczobuta, wystawionych przy Domu Polonii na Krakowskim Przedmieściu
Znadniemna.pl na podstawie KAI/Dzieje.pl/PAP
