Polacy z Mińska odnawiają kwaterę polskich żołnierzy, poległych w 1920 roku

19 września, już po raz czwarty w ciągu miesiąca, wyjechała do Wilejki, na znajdujący się tam cmentarz prawosławno-katolicki, liczna grupa członków Oddziału Związku Polaków na Białorusi w Mińsku na czele z prezes Heleną Marczukiewicz.

Był to kolejny wyjazd Polaków z Mińska w celu porządkowania dużej kwatery wojennej z okresu wojny polsko-bolszewickiej.

Po raz pierwszy Polacy z Mińska nawiedzili kwaterę polskich żołnierzy z 1920 roku w Wilejce w listopadzie zeszłego roku. Nekropolię zastali w stanie zaniedbanym i stwierdzili, że powinni zająć się jej renowacją. Kwatera polskich żołnierzy z 1920 roku na cmentarzu w Wilejce jest jedną z największych nekropolią z okresu wojny polsko-bolszewickiej w obwodzie mińskim. Liczy 234 mogiły żołnierskie – ziemne w betonowych obramowaniach, zwieńczonych wysokimi kutymi krzyżami żelaznymi. Na mogiłach brakuje tabliczek inskrypcyjnych, chociaż widać, że kiedyś każda mogiła miała taką tabliczkę.

Wiadomo, że w kwaterze spoczywają szczątki żołnierzy 1. i 2. Dywizji Piechoty Legionów, 1. i 2. Dywizji Litewsko-Białoruskiej oraz 17. Dywizji Piechoty. Kwatera zajmuje powierzchnię ok. 0,3 hektara i ma długość ok. 100 metrów. Ogrodzona jest słupkami betonowymi, połączonymi metalową rurą. W połowie długości kwatery znajduje się piękna metalowa, kuta brama wejściowa, a na osi bramy, w centrum kwatery, wznosi się wysoki pomnik na wielostopniowej podstawie i cokole. Obelisk zwieńczony jest czworoboczną głowicą w kształcie krzyża maltańskiego Na cokole obelisku widnieje tablica inskrypcyjna z napisem: „POLEGŁYM W OBRONIE GRANIC • RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ • W WOJNIE 1919-20 R.”

 

Odsłonięcia pomnika dokonał w dniu 23 czerwca 1930 roku osobiście prezydent RP Ignacy Mościcki.

Na cmentarzu w Wilejce znajduje się jeszcze jedna kwatera z okresu międzywojennego. Jest to, licząca ponad 20 mogił, kwatera funkcjonariuszy Policji Państwowej, poległych na służbie – w walce z bandytyzmem, bądź podczas wspólnych akcji z żołnierzami KOP, chroniących Granicy Państwa. Tę kwaterę swoją opieką również objęli członkowie stołecznego oddziału ZPB.

Organizacją prac renowacyjnych, prowadzonych przez Oddział ZPB w Mińsku na cmentarzu w Wilejce, zajął się działacz oddziału Jan Wiernikowski, a koncepcję renowacji opracował pan Edward Kaczan. W dniu 19 września grupa Polaków z Mińska przy wsparciu członków Oddziału ZPB w Wilejce pracowała na cmentarzu od świtu do zmierzchu.

Dzięki doskonałej organizacji pracy i entuzjazmowi Polaków, w ciągu dnia udało się doprowadzić wygląd kwatery wojennej do stanu, jeśli nie doskonałości, to do bardzo przyzwoitego.

Rzecz jasna doprowadzenie nekropolii do stanu wzorowego wymaga jeszcze wiele wysiłku i zaangażowania. Polacy z Mińska, z inicjatywy prezes Oddziału ZPB w Mińsku Heleny Marczukiewicz, postanowili objąć kwaterę wojenną oraz inne pochówki polskie na cmentarzu w Wilejce stałą opieką i nawiedzać tę nekropolię regularnie, a w przyszłości na nowo poświęcić odnowione już i doprowadzone do wzorowego stanu utrzymania polskie groby.

– Taka praca przy odnawianiu grobów, szczególnie wojennych, jest niezwykle ważna. Można dużo mówić o kreowaniu polskiej tożsamości wśród młodego pokolenia Polaków, dużo rozważać o zachowaniu pamięci. Jednak to przede wszystkim poprzez wspólną – ludzi starszych i młodych – pracę na rzecz zachowania materialnych śladów obecności naszych przodków na tej ziemi możemy dać naszym potomkom prawdziwą lekcję historii i patriotyzmu – mówi Helena Marczukiewicz, dziękując wszystkim zaangażowanym w tę działalność członkom swojego oddziału za ofiarność i poświęcenie w imię zachowania pamięci o bohaterach walk o wolną i niepodległą Polskę na Ziemi Mińskiej.

Polina Juckiewicz z Wilejki, zdjęcia Aleksandra Wasilenki