100 lat temu urodził się Jan Nowak-Jeziorański

Dzisiaj mija setna rocznica z dnia urodzin Jana Nowaka–Jeziorańskiego, legendarnego „Kuriera z Warszawy”, a po wojnie – wieloletniego dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Wielki Polak, Patriota i wojownik o wolną Polskę, miał korzenie na Grodzieńszczyźnie , o czym sam wspominał podczas jedynej w życiu wizyty w Grodnie.

Jan Nowak–Jeziorański odwiedził Grodno w styczniu 2003 roku na zaproszenie założyciela i honorowego prezesa Związku Polaków na Białorusi Tadeusza Gawina. Przebywał wśród grodnian przez dwa dni, w ciągu których miał okazję poznać wielu białoruskich polityków, działaczy społecznych, ale przede wszystkim – działaczy mniejszości polskiej, w tym ze Związku Polaków na Białorusi.

Legendarny „Kurier z Warszawy” spotykał się między innymi z ówczesnym wiceprezesem ZPB Józefem Porzeckim. Odwiedził też Polską Szkołę w Grodnie.

O tym, że jego korzenie są z Grodzieńszczyzny Jan Nowak-Jeziorański wspomniał podczas spotkania ze społecznością Grodna. Opowiadał, że jego pradziadek miał tu dwa majątki, ale za pomoc powstańcom styczniowym został wysiedlony ze stron rodzinnych.

Zwracając się do Białorusinów, wysoki gość apelował, aby jak najaktywniej propagowali oni osiągnięcia białoruskiej kultury i historii, będące częścią wspólnego dziedzictwa Białorusinów i Polaków. Do postaci historycznych, które są zasłużeni dla obu bratnich narodów, Jan Nowak-Jeziorański zaliczał między innymi Tadeusza Kościuszkę oraz Elizę Orzeszkową. Wielki Polak, jakim niewątpliwie był Jan Nowak-Jeziorański, niezwykle wysoko oceniał działalność mieszkających na Białorusi rodaków. – Jestem pod wrażeniem działalności organizacji polskich w Grodnie – mówił. – Polacy znad Niemna przetrwali najgorsze czasy i dzisiaj działają na rzecz odrodzenia polskości, i są lojalni wobec swojego państwa, którym nie jest Polska, lecz Białoruś. W tym widzę, że Polacy muszą być wierni swemu dziedzictwu oraz muszą być lojalnymi obywatelami swego Państwa i obrońcami własnego interesu – uważał Jan Nowak-Jeziorański. – Polska społeczność na Białorusi nie może być jednolita, lecz musi być taka, aby każdemu rządowi zależało na jej pozyskaniu – podkreślał.

Jan Nowak-Jeziorański urodził się 2 października 2014 roku. Swoim życiorysem mógłby obdzielić kilka osób. Kampania polska 1939 roku, działalność konspiracyjna w AK, kurierskie wyprawy na zachód, powstanie warszawskie, BBC, Radio Wolna Europa, Kongres Polonii Amerykańskiej – wszystkie te etapy życia Nowaka-Jeziorańskiego wypełnione były działaniami na rzecz Polski.

– Zawsze czułem, że los mego kraju jest związany z moim – powtarzał. Zdzisław Jeziorański (Jan Nowak to jeden z pseudonimów okupacyjnych; wcześniej posługiwał się pseudonimami „Jan Kwiatkowski” i „Adalbert Kozlowski”) urodził się w Berlinie. Po studiach ekonomicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pracował jako asystent na tej uczelni. Brał udział w kampanii polskiej 1939 roku, potem zaangażował się w działalność konspiracyjną – był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Uczestniczył m.in. w Akcji „N”, w ramach której kolportowano wśród Niemców materiały dezinformujące w języku niemieckim. W AK poznał swoją późniejszą żonę łączniczkę Jadwigę Wolską „Gretę” (zmarła w 1999 roku, jest pochowana w Krakowie). Odbył pięć wypraw na trasie Warszawa-Londyn, jako kurier Komendanta Głównego AK i jego łącznik z londyńskim rządem RP.

Walczył w powstaniu warszawskim. Po kapitulacji powstańców jako emisariusz Bora-Komorowskiego przedostał się do Londynu. Po zakończeniu wojny zdecydował się pozostać na emigracji. W Londynie od 1948 roku pracował w Radiu BBC.

Zmarł Jan Nowak-Jeziorański 20 stycznia 2005 roku w Warszawie.

Cześć Jego Pamięci!

Znadniemna.pl z wykorzystaniem materiałów PAP