Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego przygotowało i opublikowało kolejny raport z badania opinii publicznej „Białoruska emigracja w Polsce – opinie, postawy, dylematy”.
Z sondażu, przeprowadzonego wśród mieszkających w Polsce Białorusinów wynika, że 87 procent współcześnie mieszkających w Polsce migrantów z kraju rządzonego przez Łukaszenkę, opuścili rodzinne strony po 2020 roku, czyli uciekali przed represjami reżimu, które dyktator rozpętał, tłumiąc protesty społeczne przeciwko sfałszowanym wynikom wyborów prezydenckich.
Wśród innych powodów, na które badani Białorusini wskazywali niezależnie lub równolegle z obawami przed represjami jest taki, że „Polska jest krajem w którym ogólnie żyje się lepiej niż na Białorusi” (uzasadnienie połowy badanych), a dla blisko 20 procent respondentów wskazało na to, że w Polsce są większe możliwości rozwoju kariery zawodowej, czemu sprzyja możliwość znalezienia lepiej płatnej pracy, bądź pracy bardziej odpowiadającej kwalifikacjom i zainteresowaniom. Prawie połowa badanych Białorusinów deklaruje również, że nie chce wracać na Białoruś, z czego 45 proc. badanych planuje zostać w Polsce na stałe.
Problemy związane z pobytem w Polsce
Dla większości badanych największym wyzwaniem związanym z pobytem w Polsce było załatwienie spraw urzędowych. Niewielkie lub poważne problemy w tej dziedzinie deklarowało 70 procent respondentów. Innym wyzwaniem dla większości przybyszów z Białorusi okazało się nawiązanie kontaktów towarzyskich/przyjaźni z Polakami (64 proc.) oraz znalezienie lokalu do wynajęcia (60 proc.).
Pomimo przeświadczenia o tym, że Białorusini są narodem kulturalnie i językowo bliskim Polakom okazuje się, że niełatwo ulegają asymilacji i skłonni są do tworzenia sobie otoczenia odmiennego kulturowo oraz językowo od tego, w którym żyją Polacy. Większość mieszkających w Polsce Białorusinów (aż 73 proc.) deklaruje, że najwięcej czasu poza domem spędza z innymi Białorusinami, z czego 45 proc. woli towarzystwo wyłącznie Białorusinów, mieszkających w Polsce, a 27 procent oprócz tego utrzymuje kontakty także z przedstawicielami innych narodów byłego Związku Sowieckiego. Zdecydowana mniejszość uciekinierów z Białorusi, bo 20 procent ankietowanych, twierdzi, że większość czasu poza domem spędza z Polakami.
Przyczyną wyobcowania większości białoruskich migrantów wydaje się być bariera językowa. Rzecz w tym, że językiem powszechnie używanym na Białorusi nie jest nawet język białoruski lecz język rosyjski. Dlatego właśnie większość badanych osób deklarowała, że spędza więcej czasu z takimi samymi rosyjskojęzycznymi jak oni Białorusinami oraz z innymi ludźmi, mówiącymi po rosyjsku.
Językowe paradoksy
Pomimo dominującej w społeczeństwie białoruskim rosyjskojęzyczności, większość Białorusinów, którzy znaleźli schronienie przed represjami Łukaszenki w Polsce, uważa, że docelowo jedynym językiem urzędowym na Białorusi powinien stać się język białoruski. Aż ponad połowa ankietowanych (52 proc.) twierdzi, że należy wprowadzić tę zmianę jak najszybciej, natomiast jedna trzecia sądzi, że trzeba poczekać do momentu, kiedy ludzie nauczą się posługiwać językiem białoruskim. Zdecydowana mniejszość jest zdania, że Białoruś powinna pozostać krajem dwujęzycznym.
Ciekawe, że przebywający w Polsce Białorusini deklarują, iż pragną odrodzenia językowego na Białorusi, ale przebywając na wymuszonej emigracji w Polsce i innych krajach najczęściej nie porozumiewają się między sobą w ojczystym białoruskim języku. Przyczyny takiego stanu rzeczy wymagają jednak osobnego badania
Ocena nastawienia Polaków i innych narodów wobec Białorusi
Poglądy oraz postawy mieszkających w Polsce Białorusinów potrafią zaskakiwać nie tylko w sferze językowej. Jak się okazuje, pomimo uwikłania Białorusi w agresję Rosji na Ukrainę, większość badanych ocenia, że Polska zachowuje wobec kraju ich pochodzenia przyjazne nastawienie.
Co więcej, spośród wszystkich pięciu sąsiadów Białorusi, to właśnie Polska postrzegana jest przez środowisko białoruskich migrantów nad Wisłą, jako kraj najbardziej przyjazny Białorusi. Z kolei najbardziej wrogim wobec Białorusi państwem jest według badanych Rosja. Dzieje się tak pomimo faktycznej współpracy władz obu krajów. Badani, jak się okazuje, nie mają złudzeń co do tego, że za realizowaną współpracą i deklarowaną przyjaźnią nie stoją szczere i pozytywne intencje.
Istotne różnice zachodzą też pomiędzy tym, jak badani oceniają stosunek do Białorusinów ze strony władz poszczególnych państw, w relacji do oceny stosunku ze strony zamieszkujących te państwa narodów. W przypadku stosunku do Białorusinów ze strony poszczególnych narodów, za każdym razem przeważają oceny pozytywne. Jeśli chodzi o Rosjan jednak, ta przewaga jest relatywnie niewielka (39 proc. w przypadku Rosjan wobec 34 proc. w przypadku władz Federacji Rosyjskiej) . Zdecydowanie najbardziej przyjaznym narodem wobec Białorusinów są, zdaniem badanych, Polacy. Tylko 2 procent ankietowanych jest odmiennego zdania.
W przypadku Ukraińców, nastawienie wobec Białorusinów już nie jest postrzegane tak jednoznacznie. Co prawda największa grupa badanych, bo 48 proc. uważa, że Ukraińcy są przyjaźnie nastawieni do Białorusinów, ale odmiennego zdania jest każdy piąty ankietowany.
Inaczej natomiast badani postrzegają bliskość kulturową między poszczególnymi narodami. W tym wypadku nie mają właściwie żadnych wątpliwości, że Ukraińcy są im bardzo bliscy. Niemal identycznie jak Ukraińcy, w ocenie bliskości kulturowej, wypadają Polacy. Narody ukraiński i polski są według badanych zdecydowanie najbliższe kulturowo Białorusinom. Najmniej związków kulturowych Białorusini odczuwają natomiast w odniesieniu do Łotyszów oraz Rosjan.
Autorzy raportu: wyniki badań to nie „Białoruś w miniaturze”
Autorzy raportu, przygotowanego i opublikowanego przez Centrum Mieroszewskiego podkreślają, że społeczność Białorusinów, którzy przybyli do Polski po rozpętanych przez reżim Łukaszenki w 2020 roku represjach, okazuje się być bardzo spójna i homogeniczna w swoich poglądach na sprawy polityczne, narodowo-językowe, historyczno-kulturowe.
„Nie mamy tu do czynienia z przekrojem całego społeczeństwa białoruskiego, z +Białorusią w miniaturze+, lecz ze środowiskiem emigrantów o wyrazistych, dość jednoznacznych poglądach, dla których nie ma miejsca w dzisiejszym państwie białoruskim” – piszą socjolodzy.
Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego to dawne Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Wzajemnego Porozumienia, które zostało zreformowane w 2022 roku. Placówka ta prowadzi działalność naukową, wydawniczą i inną, mającą na celu rozwój dialogu pomiędzy Polakami, a narodami Europy Wschodniej: Ukraińcami, Białorusinami, Gruzinami, Mołdawianami oraz Rosjanami.
Znadniemna.pl na podstawie Mieroszewski.pl, źródło wykorzystanych w publikacji wykresów: Mieroszewski.pl
