Już na przełomie mijającego i nadchodzącego roku na centralnej alei Smorgoni pojawi się żeliwna kompozycja rzeźbiarska na cześć, założonej i prowadzonej z łaski księcia Karola Radziwiłła „Panie kochanku” przez Cyganów w XVII-XIX stuleciach, „Akademii Smorgońskiej”.
Skomorochowie z niedźwiedziem na obrazie autorstwa Françoisa Nicholasa Rissa (1804-1886), fot.: wikipedia.org
Jak donosi agencja BełTA, wykonaniem pomnika zajmuje się znakomity, urodzony w Smorgoniach, rzeźbiarz Włodzimierz Terebun, który jest także pomysłodawcą upamiętnienia słynnej niegdyś na terenie całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy, niedźwiedziej „uczelni”.
Zatwierdzony przez władze miasta projekt kompozycji rzeźbiarskiej nosi tytuł „Akademia Niedźwiedzia” i będzie przedstawiał dwóch skomorochów, tańczących z niedźwiedziem.
Jak czytamy na portalu Ciekawostki Historyczne, Polska w drugiej połowie minionego tysiąclecia była znana w Europie z dwóch akademii. „W jednej z nich – Akademii Krakowskiej – kształcili się żacy z różnych stron Rzeczpospolitej oraz z krajów ościennych. W drugiej, zwanej potocznie Akademią Smorgońską, również rzeźbiono młode umysły, acz chodzące na czterech łapkach. Pojętność kudłatych żaków stała się wręcz przysłowiowa. Dzięki nim po staropolsku na kogoś niegrzeszącego inteligencją mawiało się „duda smorgońska”, natomiast kiepski tancerz poruszał się „z gracją smorgońskiego absolwenta” – pisze Aleksandra Zaprutko-Janicka, historyk, publicystka i założycielka portalu.
Autorka twierdzi, iż istnieją dowody na to, że tresura niedźwiedzi poczynając od XVI stulecia była jednym z najpopularniejszych zajęć wśród ludności romskiej na terenie Litwy. Gdy Karol Radziwiłł zaopiekował się Cyganami i pozwolił im na osiedlanie się w należących do magnata Smorgoniach, Romowie założyli w miasteczku coś na kształt szkoły dla niedźwiedzi, zwanej żartobliwie „Akademią Smorgońską”.
Herb Smorgoni
W okresie rozkwitu niedźwiedziej „uczelni” tresowano w niej jednocześnie nawet 10 kudłatych artystów i kilka małp. Na „studia” Cyganie-treserzy przyjmowali także niedźwiedzi, należących do osób postronnych. Gospodarz musiał zapłacić za pracę treserów oraz za wyżywienie i zakwaterowanie swojego zwierzęcia. Wychowankowie „Akademii Smorgońskiej” bawiły publiczność na jarmarkach całej Europy, dzięki czemu niedźwiedzia „uczelnia” ze Smorgoni zyskała sławę na całym kontynencie.
Na cześć „Akademii Smorgońskiej” podobizna niedźwiedzia, trzymającego w łapach herb Radziwiłłów, zdobi współczesny herb Smorgoni, zatwierdzony w 2004 roku przez prezydenta Białorusi.
a.pis. na podstawie BiełTA i ciekawostkihistoryczne.pl
