Renowacja kwatery wojennej w Brasławiu

Do renowacji pozostałości po kwaterze wojennej, znajdującej się na cmentarzu katolicko-prawosławnym w Brasławiu przystąpiła grupa wolontariuszy ze społeczności „Polacy na Kresach Wschodnich”. Inicjatywę wspiera Ambasada RP w Mińsku.

Na miejscowym cmentarzu katolicko-prawosławnym znajdują się pozostałości po polskiej kwaterze wojennej – obecnie na terenie kwatery mieszczą się już nowe groby katolickie i prawosławne oraz wysoki drewniany krzyż. Pochowani są tam żołnierze, którzy w latach 1919-1920 zmarli w szpitalu polowym nr 602 w Brasławiu. Byli to żołnierze 3. Dywizji Piechoty – głównie 8. Pułku Piechoty Legionów.

Dane pochowanych, podane w opracowaniu z 2007 roku pt. „Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo wileńskie na obszarze Republiki Białoruś” autorstwa Anny i Jacka Lewkowskich oraz Wojciecha Walczaka zostały uzupełnione (nazwisko i imię, stopień wojskowy, przydział służbowy, data zgonu) w oparciu o książkę „Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920” (1934).

Żołnierze Wojska Polskiego polegli pod Brasławiem
wg. Listy strat WP

Kozłowski Franciszek szer. —– II 1920
Wiśniewski —– —– —– jesień 1919
Zwolnik —– —– —– jesień 1919
Śliwa Alojzy kpr. 11 p.uł. 30 V 1920
Mazur Michał kan. 3 p.a.p. II 1920
Grzelak Józef szer. 5 p.p.leg. 17 IX 1919
Waszkiewicz Stanisław szer. 5 p.p.leg. 17 IX 1919
Zubelewicz Franciszek plut. 6 p.p.leg. 31 VIII 1919
Olszewski Antoni szer. 8 p.p.leg. II 1920
Olszewski Paschalis kpr. 8 p.p.leg. 21 XII 1919
Ossowski Edward szer. 8 p.p.leg. 23 XII 1919
Węsyk Władysław szer. 8 p.p.leg. 11 I 1920
Bugaj Stanisław szer. 9 p.p.leg. 22 I 1920
Kawański Michał szer. 9 p.p.leg. 14 X 1920
Langenberg Władysław szer. 9 p.p.leg. 27 I 1920
Suchcicki Józef szer. 9 p.p.leg. 24 I 1920
Szlachta Zygmunt szer. 9 p.p.leg. 22 I 1920
Tomaszewski Henryk ppor. 9 p.p.leg. 3 II 1920
Zaprawa Jan szer. 9 p.p.leg. II 1920
Giszewski Czesław szer. szp.pol.602 29 XII 1919
Miedziński Andrzej szer. szp.pol.602 29 XI 1919
Wach Józef szer. szp.pol.602 11 I 1920

– Będąc na cmentarzu, zobaczyliśmy że większość grobów żołnierskich uległa zniszczeniu, a ich miejsce zajęły pochówki cywilne. Stwierdziliśmy, że upamiętnienie wymaga gruntownego remontu i renowacji 17 grobów. Trzeba zamienić stare krzyże na nowe. Niestety nasza grupa nie mogła podjąć się tej renowacji na własną rękę, gdyż renowacja wymaga zaangażowania dużo większych środków finansowych, niż te które możemy posiadamy. Zwróciliśmy się z tym problemem do Ambasady RP w Mińsku, która wydzieliła nam środki finansowe. Znaleźliśmy specjalistę, który już zrobił kilka krzyży. Obecnie przewozimy ich do Brasławia. Myślimy, że pod koniec sierpnia zakończymy prace – mówi portalowi Zmadniemna.pl Denis Krawczenko, lider społeczności „Polacy na Kresach Wschodnich”.

Opowiadając o cmentarzu Krawczenko zaznacza, że był zszokowany historią zniszczenia kwatery wojennej, która ucierpiała nie za czasów Sowietów, lecz po rozpadzie Związku Radzieckiego.

– Żeby zawładnąć kawałkiem ziemi dla nowych mogił, ludzie łamali krzyże i niszczyli nagrobki. Niektórzy z nich zabierali części elewacji na fundamenty swoich mogił, a resztę wyrzucali na śmietnik przy cmentarzu. Świadkowie opowiadali, że na wyrytych mogiłach były porozrzucane kości. Kilku miejscowych Polaków rozpoczęło walkę z wandalami. Udało się im naprawić część mogił – opowiada lider „Polaków na Kresach Wschodnich”.

Jak ustalił Denis Krawczenko, kwatera wojenna nie została doszczętnie zniszczona dzięki miejscowym Polakom, którzy zaczęli bronić resztek nekropolii przed wandalami i wymusili na władzach objęcie ochroną miejsca pochówku polskich żołnierzy.

Znadniemna.pl, zdjęcia Denisa Krawczenki