Na koniec 2025 roku sytuacja więźniów politycznych na Białorusi pozostaje dramatyczna. Porównaliśmy dane dwóch niezależnych ośrodków monitorujących ten temat – Centrum Praw Człowieka „Wiasna” oraz inicjatywy Dissidentby – aby pokazać pełniejszy obraz represji i różnice w metodologii ich dokumentowania.
Według „Wiasny” w grudniu 2025 roku w kraju przebywa 1197 więźniów politycznych, a ich liczba rośnie niemal codziennie. Tymczasem Dissidentby podaje, że liczba ta wynosi 1286 osób, co pokazuje różnice w sposobie rejestrowania przypadków.
Warunki osadzenia są nieludzkie: zimne cele, brak materacy, stałe oświetlenie, antysanitarne otoczenie i ograniczony dostęp do świeżego powietrza. „Wiasna” dokumentuje przypadki pozbawiania więźniów pomocy medycznej, zmuszania do pracy przymusowej i wykonywania upokarzających zadań. Tymczasem Dissidentby zwraca uwagę na dodatkowe formy szykan, takie jak częste umieszczanie więźniów politycznych w karcerach i celach izolacyjnych, a także konfiskaty rzeczy osobistych.
W październiku i listopadzie 2025 roku „Wiasna” odnotowała zwolnienie co najmniej 44 więźniów politycznych – 38 osób zakończyło odbywanie pełnych wyroków, a minimum 6 zostało ułaskawionych. Tymczasem Dissidentby wskazuje, że w tym samym okresie reżim wypuścił 25 więźniów w ramach ułaskawienia oraz dodatkowo 52 osoby, w tym kilku obywateli Polski, dzięki negocjacjom prowadzonym przez USA.
Ponadto „Wiasna” podkreśla, że 22 listopada 2025 roku Łukaszenka ułaskawił 31 obywateli Ukrainy, wśród których znajdowali się także więźniowie polityczni. Tymczasem Dissidentby szacuje, że w całym 2025 roku z więzień wyszło około 77 osób, ale jednocześnie w tym samym czasie osadzono w więzieniach ponad 1700 nowych politycznych skazańców.
Oba źródła pokazują, że mimo pojedynczych zwolnień bilans pozostaje dramatyczny – liczba nowych wyroków wciąż przewyższa liczbę osób opuszczających więzienia. System więzienny na Białorusi pozostaje narzędziem represji politycznej, a każdy przejaw sprzeciwu wobec reżimu kończy się brutalnymi konsekwencjami.
Znadniemna.pl na podstawie Spring96.org oraz Dissidentby.com, ilustracja: Mapa przetrzymywania więźniów politycznych w koloniach karnych Białorusi, źródło: Spring96.org
