Z okazji rocznicy śmierci przypominamy postać Michała Ksawerego Sapiehy, urodzonego na terenach dzisiejszej Białorusi, który mimo krótkiego życia odegrał ważną rolę w wojskowej i urzędniczej hierarchii Wielkiego Księstwa Litewskiego. Generał major, krajczy wielki litewski i starosta puński pozostawił po sobie pamięć w dokumentach i genealogiach rodu Sapiehów, ukazując świat magnaterii XVIII wieku — pełen obowiązków, wpływów i rodzinnych strategii.
Herb Sapiehów Lis
Michał Ksawery Sapieha urodził się 3 grudnia 1735 roku w Wysokiem (w obwodzie brzeskim, przy granicy z Polską). Był synem Kazimierza Leona Sapiehy i Karoliny z Radziwiłłów, bratankiem biskupa Józefa Stanisława i Michała Antoniego, a także bratem Aleksandra Michała i Anny. Osierocony przez ojca w wieku trzech lat, miał pozostać przy stryju Józefie Stanisławie i matce, jednak uciekłszy od matki do drugiego stryja, Michała Antoniego, został przez niego oddany na wychowanie Michałowi F. Czartoryskiemu.
W ciągu swojego krótkiego życia zgromadził tytuły i urzędy: był generałem majorem wojsk litewskich, krajczym wielkim litewskim oraz starostą puńskim.
Młodość i wychowanie
Rodzina Sapiehów od stuleci łączyła ambicję polityczną z rozległym majątkiem. Michał Ksawery wchodził w dorosłość pod silnym znakiem tej tradycji. Wychowanie u Michała F. Czartoryskiego zapewniło mu kontakt z elitą polityczną i intelektualną Rzeczypospolitej, a także przygotowało go do pełnienia funkcji wojskowych i urzędniczych. Jako przedstawiciel linii rodu miał obowiązek prowadzić sprawy ziemskie, uczestniczyć w sejmach i pełnić funkcje dworskie.
Służba wojskowa
Jako pułkownik buławy polnej otrzymuje 12 kwietnia 1756 roku patent na generała majora. W roku 1758 posłuje na sejm. Dzięki zbliżeniu stryja Michała Antoniego do Michała Kazimierza Radziwiłła uzyskuje w 1759 roku nominację na krajczego wielkiego litewskiego oraz tegoż roku Order Orła Białego.
Był posłem na Sejm nadzwyczajny 1761 roku z powiatu starodubowskiego. W latach 1761-1764 związał się ze stronnictwem przeciwników Familii (stronnictwa powstałego w połowie XVIII wieku, zgrupowanego wokół magnackich rodów Czartoryskich i Poniatowskich, dążącego do wprowadzenia reform społeczno-ustrojowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów), w szczególności z hetmanem Janem Klemensem Branickim. Jako poseł z powiatu słonimskiego na Sejm konwokacyjny 7 maja 1764 roku podpisał manifest, uznający odbywający się w obecności wojsk rosyjskich sejm za nielegalny.
Po wyborze Stanisława Augusta Poniatowskiego uzyskał od Michała Fryderyka Czartoryskiego obietnicę przebaczenia poprzedniej postawy w zamian za poparcie elekcji odpowiednich posłów w lutym 1766 roku.
Rodziny nie założył.
Śmierć i spuścizna
Michał Ksawery Sapieha zmarł 24 listopada 1766 roku w Białymstoku, w wieku zaledwie 30 lat. Choć jego życie było krótkie, pozostawił po sobie ślad w dokumentach urzędowych, genealogicznych zapisach rodu Sapiehów oraz lokalnych pamiętnikach i epitafiach. Jego funkcje oraz przynależność do rodu pozwalają odtworzyć codzienność średniej generacji magnatów XVIII wieku — ludzi pełniących służbę wojskową i urzędniczą, dbających o rodzinę i majątek.
Znadniemna.pl/wikipedia.org
