W dniach 26–27 listopada 2025 roku w Warszawie odbędą się uroczystości upamiętniające 30. rocznicę śmierci ppłk Grażyny Lipińskiej. Choć wydarzenia organizuje Instytut Pamięci Narodowej, szczególny wymiar obchody mają dla Grodna – miasta, z którym bohaterka była związana przez lata i które ukształtowało jej patriotyczną postawę.
Grażyna Lipińska, choć urodzona w 1902 roku w Warszawie, od roku 1935 była związana zawodowo z Grodnem – miastem, które w okresie międzywojennym było ważnym ośrodkiem życia społecznego i harcerskiego. To właśnie tutaj Grażyna Lipińska kierowała szkolą zawodową, angażując się w pracę z młodzieżą oraz w ruch harcerski. W Grodnie Grażyna Lipińska stała się świadkiem bohaterskiej postawy miejscowych harcerzy, którzy masowo stanęli w obronie rodzinnego miasta przed sowieckim najazdem we wrześniu 1939 roku.
Pani dyrektor dała świadectwo bohaterstwa grodzieńskiej młodzieży i najmłodszego ze znanych obrońców grodu nad Niemnem – trzynastoletniego Tadka Jasińskiego, w książce-dokumencie pt. „Jeśli zapomnę o nich…”, będącej wspomnieniem z lat wojny i zesłania.
Grodno stało się dla Grażyny Lipińskiej miejscem, gdzie kształtowała się jej niezłomna postawa, poczucie odpowiedzialności względem młodych wychowanków i miłość do Ojczyzny.
Podczas II wojny światowej Lipińska działała w konspiracji, a jej grodzieńskie doświadczenia – zarówno edukacyjne, jak i harcerskie – były fundamentem jej późniejszej aktywności w Armii Krajowej. Wspomnienia z Grodna towarzyszyły bohaterce także w najtrudniejszych chwilach: w sowieckich łagrach i niemieckich obozach koncentracyjnych.
Obchody 30. rocznicy śmierci Grażyny Lipińskiej w Warszawie mają przypomnieć, że bohaterka była nie tylko żołnierzem i więźniarką, ale także wychowawczynią młodzieży z Grodna, której wartości i ideały przeniosła na całe swoje życie.
Program obchodów
Za Instytutem Pamięci Narodowej publikujemy szczegółowy harmonogram obchodów rocznicowych w Warszawie w dniach 26–27 listopada 2025 roku:
Harmonogram:
26 listopada 2025 roku
10:00 – odczytanie listu od Prezydenta RP dr Karola Nawrockiego, uroczyste złożenie wieńców na grobie ppłk Grażyny Lipińskiej na Cmentarzu Parafialnym na Służewie (ul. Fosa) przy udziale zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy oraz asysty wojskowej Garnizonu Warszawa i asysty harcerek 17 Rozwadowskiej Drużyny Harcerek ZHR.
Centrum Edukacyjne Przystanek Historia im. Janusza Kurtyki (ul. Marszałkowska 21/25, Warszawa):
12:00 – otwarcie wystawy „Grażyna Lipińska 1902-1995. Życiorys XX wieku”, dyrektor BEN IPN dr Adam Pleskaczyński
12:15 – prezentacja 1-2 części filmu „Grażyna Lipińska – Niepokonana”
12:35 – Adam Hlebowicz, „Dlaczego Grażyna Lipińska jest jedną z najważniejszych Polek XX w.”
13:05 – prezentacja 3-4 części filmu „Grażyna Lipińska – Niepokonana”
13:30 – dr Kazimierz Krajewski, „Marsze śmierci 1941 r.”
13:50 – dr Paweł Rokicki, „Podpułkownik Witold Światopełk-Mirski – cenny agent Grażyny Lipińskiej w siatce wywiadu AK na Białorusi ”
14:10 – prof. Piotr Niwiński, „Represje kobiet z konspiracji wileńskiej w czasie wojny i po jej zakończeniu”
14:30 – przerwa obiadowa
15:10 – prezentacja 5-6 części filmu „Grażyna Lipińska – Niepokonana”
15:30 – dyskusja panelowa z udziałem osób znających Grażynę Lipińską: hm. Maria Dekert ZHR (psychoterapeuta, b. szczepowa szczepu „Leśne Plemię” ZHR, w strukturach którego działa 17. Rozwadowska Drużyna Harcerska im. Grażyny Lipińskiej), Elżbieta Dudzińska (b. dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej), Ewa Szakalicka (reżyser filmowy) – prowadzenie Adam Hlebowicz
16:45 – zakończenie
27 listopada 2025 r.
12:00 – uroczystość złożenia wieńca z udziałem przedstawicieli władz IPN przy tablicy pamięci ppłk Grażyny Lipińskiej przy Placu Przymierza 8 na Saskiej Kępie
13:30 – warsztaty dla pracowników oddziałowych Biur Edukacji Narodowej z całej Polski w Centrum Edukacyjnym Przystanek Historia im. Janusza Kurtyki przy ulicy Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest wolny.
Znadniemna.pl za ipn.gov.pl na zdjęciu: Grażyna Lipińska, obok hm. Maria Dekert, lata 90. XX stulecia, fot. Archiwum rodziny Grażyny Lipińskiej/ipn.gov.pl
