Dzisiaj, 28 września, odbył się w Londynie pogrzeb grodnianki Marii Barr-Grabowskiej. Jej nazwisko odbiło się szerokim echem nie tylko w Polsce, dzięki zakończonej sukcesem wspólnej akcji Instytutu Pamięci Narodowej i pasjonatów historii.
Przypomnijmy: w marcu ubiegłego roku pisaliśmy, że Instytut Pamięci Narodowej upublicznił w mediach społecznościowych pochodzące z czasów II wojny światowej zdjęcie, które przedstawiało młodą kobietę, ubraną w polski mundur wojskowy.
Maria Barr (z domu Chłusewicz) urodziła się w w 1923 roku w Grodnie i była córką płk Wojska Polskiego Benedykta Chłusewicza
Skąd pochodziła fotografia Marii Barr-Grabowskiej?
Zdjęcie pochodziło z teczki opatrzonej tytułem „Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie”, która na mocy ustawy została przekazana do archiwum IPN z zasobów zlikwidowanych w 2006 roku Wojskowych Służb Informacyjnych.
„W teczce znajduje się jednak wiele fotografii także z innych okresów naszej historii. Znajdziemy tam także zdjęcia z okresu międzywojennego oraz powojennego. Tematyka także jest szeroka. Od przedwojennych zawodów lekkoatletycznych, jeździeckich, czy spotkań weteranów Powstania Styczniowego z najmłodszym pokoleniem II RP, do niemieckich zbrodniarzy wojennych i grobów poległych polskich żołnierzy na Zachodzie. Cezura czasowa zdjęć to 1918–1947” – czytamy na stronie IPN.
Barr pracowała w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu
Historycy postanowili wyjaśnić, kim była nieznajoma kobieta i przywrócić pamięć o niej. W związku z tym, zwrócili się do internautów o pomoc w ustaleniu jej tożsamości. Akcja odbiła się szerokim echem nie tylko w naszym kraju. I zakończyła się pełnym sukcesem.
Pasjonaci historii szybko ustalili, że uwieczniona na zdjęciu kobieta to 20-letnia wówczas Polka Maria Baar, z domu Chłusewicz. Podczas II wojny światowej była zatrudniona jako laborantka w Instytucie Przetaczania Krwi w Edynburgu przy Polskim Czerwonym Krzyżu. Instytut ten zajmował się produkcją suchej plazmy na potrzeby wojenne.
Zdjęcie z ceremonii z udziałem króla Jerzego VI
Była żoną brytyjskiego pilota – dowódcy 107. Dywizjonu RAF – Philipa Rexa Barra-Barcińskiego, który zginął w trakcie wykonywania podczas misji nad Holandią w 1942 r. Zdjęcie zostało wykonane tuż po odebraniu przez nią odznaczenia, nadanego pośmiertnie jej mężowi.
Żołnierką ze zdjęcia zrobionego w 1943 roku okazała się być 20-letnia wówczas Maria Barr. Instytut Pamięci Narodowej
„Na naszej fotografii Maria Barr trzyma w dłoniach jego pośmiertnie odznaczenie – D.F.C. (ang. Distinguished Flying Cross, pol. Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej), które odebrała osobiście z rąk króla Jerzego VI w 1943 roku” – czytamy we wpisie IPN.
Udało się odnaleźć archiwalny wywiad
Maria Barr-Grabowska pochodziła z Kresów Wschodnich. Jak sama wspominała w wywiadzie w „Dzienniku Polskim” z 1943 roku – do czego również dotarli internauci – urodziła się w Grodnie w 1923 roku, a studia podjęła w Wilnie. Wybuch wojny przeszkodził jej w dalszej nauce.
Swojego męża poznała w 1940 r. na polskim statku, którym był on ewakuowany po upadku Francji. Para pobrała się w grudniu 1941 r. w katolickim kościele w Glasgow. Podkreśliła, że jej mąż miał polskie korzenie.
Fotografia ślubna Marii Barr z pierwszym mężęm oraz ojciec kobiety – Benedykt Chłusewicz / autor: Screen Facebook Adam A. Pszczolkowski
Maria Barr i jej mąż Rex
Maria Barr pozostała w Wielkiej Brytanii
Po wojnie – podobnie zresztą jak tysiące naszych rodaków – nie zdecydowała się na powrót do zniewolonej przez komunistów ojczyzny i pozostała w Wielkiej Brytanii. W kwietniu 1947 r. w Londynie wyszła po raz drugi za mąż za Polaka, który został po wojnie cenionym architektem. Rok później małżeństwo doczekało się syna Marka.
„Jej drugim mężem był Stanisław Grabowski, kapitan Wojska Polskiego, bohater II wojny światowej, oficer 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka, odznaczony przez Rząd Polski na Uchodźctwie, króla Belgii i królową Niderlandów” – informuje IPN.
Maria Barr-Grabowska zmarła w 2018 r. w miejscowości Chichester. Miała 95 lat. Przeżyła swojego męża o 14 lat. Miała trójkę wnuków i piątkę prawnuków. Jej syn zmarł rok później, tj. w 2019 r.
Pani Maria spoczęła obok drugiego męża
Jak informuje Instytut Pamięci Narodowej, pogrzeb pani Marii i jej syna odbył się dopiero dzisiaj, 28 września. Urny z prochami nie zostały dotychczas złożone w grobie z powodu zawirowań związanych z pandemią koronawirusa.
Ceremonia pogrzebowa rozpoczęła się w południe mszą święta w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie. W uroczystości wzięli udział zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek oraz wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata MariaS Gosiewska. Była także obecna wojskowa asysta honorowa.
„Była przedstawicielką pokolenia, które honor, służbę, oddanie sprawie, patriotyzm, miłość do Ojczyzny, miłość do drugiego człowieka stawiało zawsze na pierwszym miejscu i co ważne, wyrażało je swoimi czynami” – napisała wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Maria Gosiewska w liście odczytanym w czasie mszy żałobnej.
„Życie św. pamięci pani Marii Grabowskiej, podobnie jak wielu przedstawicieli jej pokolenia, zostało zdeterminowane przez trudną historię Polski i naznaczone dramatem II wojny światowej, która na zawsze odmieniła jej losy” – napisał z kolei wiceminister spraw zagranicznych Szymon Szynkowski vel Sęk.
Urny z prochami pani Marii i jej syna zostały złożone w grobie jej drugiego męża, Stanisława Grabowskiego, na cmentarzu Gunnersbury w Londynie.
Znadniemna.pl/ipn.gov.pl
