31 października 2025 roku odeszła do Pana Teresa Sobol – wieloletnia przewodnicząca Oddziału Związku Polaków na Białorusi w Iwieńcu, dyrektorka tamtejszego Domu Polskiego, inicjatorka i opiekunka wielu przedsięwzięć i inicjatyw kulturalnych, w tym wizytówki iwienieckich Polaków – zespołu „Kresowianka”. Jej śmierć to ogromna strata dla całej społeczności polskiej na Białorusi, a także dla tych, którzy mieli szczęście ją znać i współpracować z nią przez lata.
Życie oddane Polsce i wspólnocie
Mała Teresa Sobol (z kwiatami) z mamą, ojcem i krewnymi
Maria Jurewicz, ciotka ze strony matki i Teresa Sobol z domu Osipacka, 1954 r.
Teresa Sobol, rodowita iwieńczanka, urodzona 13 stycznia 1944 roku, była sercem i duszą polskiego życia w Iwieńcu. Od początku lat 90., kiedy w Iwieńcu powstał oddział Związku Polaków na Białorusi, świadoma swojego polskiego pochodzenia i obudzonej po rozpadzie ZSRR w społeczeństwie potrzeby odradzania polskości na byłych Kresach Rzeczypospolitej, pani Teresa angażowała się w działalność ZPB, a w 1994 roku objęła funkcję prezesa oddziału tej organizacji w Iwieńcu. Od tego momentu przez ponad dwie dekady stała na czele wspólnoty, która dzięki jej energii i determinacji stała się jednym z najaktywniejszych ośrodków polskości na Ziemi Mińskiej.
Teresa Sobol z domu Osipacka ze swoją mamą – Zofią Osipacką z domu Jurewicz, 1956 r.
Rodzice Teresy Sobol: Michał Osipacki i Zofia Osipacka z domu Jurewicz, 1971 r.
Teresa Sobol z domu Osipacka podczas studiów, 1964 r.
Pod jej kierownictwem rozwijała się edukacja i kultura. To pani Teresa założyła w swoim prywatnym domu w Iwieńcu szkołę społeczną, uczącą języka polskiego i historii, wspierała powstanie zespołu wokalnego „Kresowianka”, który od 1994 roku występował na scenach Białorusi i Polski. W 2003 roku to właśnie pani Teresa doprowadziła do otwarcia w Iwieńcu Domu Polskiego – miejsca, które stało się centrum życia kulturalnego i duchowego miejscowych Polaków.
25-lecie zespołu „Kresowianka” w Iwieńcu
Prezes Oddziału ZPB w Iwieńcu Teresa Sobol wręcza kwiaty i prezent Stefanii Lipnickiej, niezmiennej kierowniczce zespołu „Kresowianka”
Zawieszenie tablicy „Dom Polski w Iwieńcu im. Andrzeja Stelmachowskiego” przez Marszałka Macieja Płażyńskiego, prezesa Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Teresy Sobol, Prezes Oddziału ZPB w Iwieńcu oraz Ambasadora RP w Mińsku Henryka Litwina, 05.09.2009 r.
Odwaga w trudnych czasach
Działalność Teresy Sobol przypadła na okres, w którym polska społeczność na Białorusi musiała mierzyć się z presją i szykanami ze strony władz. Najtrudniejszym okresem były wydarzenia z lat 2009-2010, kiedy Dom Polski w Iwieńcu był nachodzony przez milicję oraz białoruskie państwowe organa kontrolujące, czego konsekwencją stało się zajęcie go przez OMON (specjalny oddział milicji – odpowiednik ZOMO w PRL – red.). Teresa Sobol, jako prezes oddziału, znalazła się w samym centrum tych dramatycznych wydarzeń. Była przesłuchiwana, poddawana rewizjom, szykanowana i sądzona, ale nigdy nie porzuciła swojej misji.
Dom Polski w Iwieńcu
Andrzej Poczobut wspierający Teresę Sobol po wtargnięciu do Domu Polskiego w Iwieńcu funkcjonariuszy milicji i kontroli państwowej, 12.10.2009 r.
Podczas zebrania w Iwieńcu przemawia Teresa Sobol, 21.01.2010 r.
Działaczki ZPB bronią Domu Polskiego w Iwieńcu przed wtargnięciem OMON-u, 08.02.2010 r.
Andrzej Poczobut i Teresa Sobol, Luty 2010 r.
Teresa Sobol, podczas rozprawy sądowej w sprawie Domu Polskiego w Iwieńcu. Mińsk, 11.03.2010 r.
W roku 2017 gazeta „Głos znad Niemna na uchodźstwie” cytowała słowa niezłomnej działaczki, wypowiedziane podczas jednego ze spotkań:
„Niełatwo było działać w czasach, gdy trzeba było tłumaczyć, że język polski, pieśń polska i pamięć o przodkach nie są niczyim wrogiem. A jednak — byliśmy razem, potrafiliśmy być solidarni, i dzięki temu przetrwaliśmy.”
Przed przesłuchaniem: Teresa Sobol z adwokatem i Andrzej Poczobut. Iwieniec 28.06.1010 r.
Niezłomną postawę pani Teresy podkreślali w 2019 roku na łamach „Głosu znad Niemna na uchodźstwie” także członkowie zespołu „Kresowianka”:
„Zawsze nas wspierała. Nawet kiedy nie mogliśmy próbować w Domu Polskim, mówiła, że dopóki śpiewamy po polsku — dopóty Polska w nas żyje”.
Rewizja w domu rodzinnym Teresy Sobol
Andrzej Poczobut wspiera Piotra Sobola, męża pani Teresy Sobol
Dzięki Teresie Sobol Iwieniec pozostawał miejscem, w którym polskość żyła mimo trudnych czasów. Tutaj organizowała ona obchody świąt narodowych, wspierała edukację młodzieży, dbała o kontakty z Polską i pielęgnowała pamięć o przodkach. Swoją działalność pani Teresa nazywała „służbą pamięci” – i rzeczywiście, jej życie było świadectwem tej służby.
20-lecie Oddziału ZPB w Iwieńcu. Przemawia Teresa Sobol, 14.10.2012 r.
Śpiewa zespół „Kresowianka”
Zakończenie roku szkolnego w szkółce społecznej, prowadzonej w prywatnym domu rodzinnym pani Teresy Sobol
Głos przyjaciół z Polski
Teresa Sobol z Iloną Gosiewską podczas obchodów 10-lecia działalności ZPB w podziemiu w Warszawie
Śmierć Teresy Sobol poruszyła także jej wieloletnich przyjaciół w Polsce. Ilona Gosiewska, prezes Stowarzyszenia Odra-Niemen, z którym Teresa Sobol współpracowała przez ponad dwie dekady, napisała we wspomnieniu na Facebooku:
„To od niej wszystko się zaczęło z moją podróżą na Kresy, a potem z Odra-Niemen. Była dla mnie bardzo ważna, skromna, ale tak serdeczna. Pani Teresa i jej mąż Piotr, to była moja druga rodzina. Znaliśmy się ponad 20 lat. Wszyscy jej przyjaciele z Odra-Niemen, których gościła, przyjmowała swym uśmiechem, pamiętała o każdym, będą teraz mocno płakać. Jej dom był dla nas zawsze serdecznym miejscem. Pięknie dbała na tych faktycznych Kresach, na skraju Puszczy Nalibockiej, o polskość, o tradycję, polską mowę. Dziękuję za wszystko, kochana moja Pani Tereso, za wszystko.”
Te słowa pokazują, że Teresa Sobol była nie tylko działaczką i liderką, ale także osobą, która potrafiła tworzyć więzi i budować wspólnotę opartą na serdeczności i gościnności.
***
Teresa Sobol pozostanie w pamięci jako strażniczka polskości, kobieta niezłomna i wierna, która potrafiła łączyć ludzi wokół wspólnych wartości. Jej życie było świadectwem, że nawet w najtrudniejszych warunkach można zachować godność i wierność wartościom.
Teresa Sobol
Wieczny odpoczynek racz jej dać Panie…
Znadniemna.pl
