Dziś Tłusty Czwartek – dzień, w którym nikt nie liczy kalorii, a pączki i faworki królują na stołach! To jedno z najsmaczniejszych i najbardziej wyczekiwanych świąt w roku. Skąd się wziął Tłusty Czwartek? Dlaczego jest to akurat czwartek a nie inny dzień tygodnia? Zapoznajcie się, jaka jest historia Tłustego Czwartku i skąd wywodzą się obchodzone zwyczaje.
Tłusty Czwartek jest świętem ruchomym. Jego data zależy od tego, kiedy wypada Wielkanoc. Pewne jest, że Tłusty Czwartek poprzedza Ostatki i Środę Popielcową oraz to, że zawsze wypada w czwartek. Można wtedy, a nawet trzeba, najeść się do syta. W 2025 roku tłusty czwartek przypada 27 lutego, ponieważ karnawał w tym roku jest wyjątkowo długi.
Pogańskie początki
Choć Tłusty Czwartek kojarzy się przede wszystkim z pysznymi pączkami, jego historia sięga czasów starożytnych. W tradycji pogańskiej był to dzień pożegnania zimy i powitania nadchodzącej wiosny, obchodzony hucznie przy suto zastawionych stołach. Już wtedy spożywano tłuste potrawy, a zamiast dzisiejszych słodkich pączków jedzono ich słoną wersję – smażoną w smalcu i nadziewaną mięsem.
Wpływy chrześcijańskie
Z biegiem lat zwyczaje te zostały zaadaptowane przez chrześcijaństwo i stały się elementem przygotowań do Wielkiego Postu. Tłusty Czwartek przypada w ostatni czwartek przed Środą Popielcową i stanowił okazję do „ostatniego objadania się” przed czterdziestodniowym okresem wyrzeczeń. Właśnie wtedy upowszechniły się słodkie wersje pączków – najpierw w krajach arabskich i włoskich, skąd trafiły do Polski i innych krajów europejskich.
Pączki dawniej i dziś
Pierwsze polskie pączki, które pojawiły się w XVI wieku, były zupełnie inne od tych, które znamy dzisiaj. Były twarde i wypiekane na smalcu, a ich wnętrze często skrywało… kawałek słoniny lub boczku. W XVIII wieku, za sprawą cukierników, pojawiła się słodka wersja pączków, nadziewanych konfiturą różaną lub innymi słodkimi dodatkami. Obecnie pączki występują w niezliczonych wariantach – z czekoladą, budyniem, kremem czy nawet nadzieniem pistacjowym. Na stołach królują również chrupiące faworki, zwane też chruścikami.
Symbolika Tłustego Czwartku
W polskiej kulturze Tłusty Czwartek symbolizuje dostatek i szczęście. Według ludowych przesądów, kto w ten dzień nie zje choćby jednego pączka, nie będzie miał powodzenia przez cały rok. Niektórzy uważają także, że im więcej pączków zjemy, tym większa fortuna nas czeka.
Tłusty czwartek – przesądy
Tłusty Czwartek to nie tylko dzień objadania się pączkami, ale także święto obrosłe w różne przesądy i wierzenia. Oto najważniejsze przesądy na tłusty czwartek:
- Kto nie zje pączka, temu nie będzie się wiodło
Jednym z najpopularniejszych przesądów jest przekonanie, że jeśli ktoś w Tłusty Czwartek nie zje choćby jednego pączka, czeka go pech przez cały rok. Dlatego lepiej nie ryzykować i sięgnąć po choćby najmniejszy kęs!
- Im więcej pączków, tym więcej szczęścia
Dawniej wierzono, że liczba zjedzonych pączków przekłada się na pomyślność w nadchodzących miesiącach. Im więcej ich zjemy, tym bardziej dostatni i szczęśliwy będzie nasz rok.
- Pączek zwiastujący bogactwo
Mówi się, że jeśli trafi Ci się pączek z ukrytym migdałem lub innym nietypowym dodatkiem, czeka Cię wielkie bogactwo i sukces finansowy. Można to porównać do wróżenia z królewskiego ciasta w innych kulturach.
- Praca w Tłusty Czwartek wróży niepowodzenie
Niektórzy wierzą, że ciężka praca w Tłusty Czwartek sprowadza pecha i trudności w interesach. To dzień, w którym lepiej skupić się na radości i celebracji, a obowiązki odłożyć na później.
- Tłusty Czwartek wpływa na urodzaj
Dawniej uważano, że im bardziej obfity i sycący jest Tłusty Czwartek, tym lepsze będą zbiory i ogólny dobrobyt w gospodarstwie. Dlatego gospodarze nie żałowali sobie tłustych potraw.
- Dieta w Tłusty Czwartek przynosi nieszczęście
Wiele osób twierdzi, że odmawianie sobie pączków i innych smakołyków w ten dzień przynosi pecha oraz sprawia, że cały rok będzie „chudy” – zarówno pod względem finansowym, jak i ogólnego szczęścia.
Przysłowia na Tłusty Czwartek
Tłusty Czwartek w polskiej tradycji ma swoje przysłowia i powiedzenia, które odzwierciedlają dawną mądrość ludową. Oto kilka z nich:
„Gdy pączków nie zjadasz w Tłusty Czwartek, marna będzie Twoja dostatnia kartka.”
Przysłowie to mówi o wierzeniu, że niezjedzenie pączka może przynieść pecha i niedostatek w przyszłości.
„Powiedział Bartek, że dziś Tłusty Czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła.”
Znane ludowe powiedzenie podkreślające, że to dzień obżarstwa i przyjemności kulinarnych.
„Kto w Tłusty Czwartek hula, temu nie grozi bieda i szaruga.”
Przysłowie wskazujące, że im bardziej ktoś świętuje i je, tym lepiej będzie mu się powodzić.
„Jeśli Tłusty Czwartek pogodny, to wiosna będzie dorodna.”
Przysłowie łączące pogodę w Tłusty Czwartek z przewidywaniami na nadchodzącą wiosnę.
„Tłusty Czwartek – pączków pełny warsztat.”
Oznacza, że w ten dzień wszędzie można znaleźć pączki i inne smakołyki.
„W Tłusty Czwartek każdy zjada, ile wlezie – bo to wróży pomyślność w domowym chlebie.”
Przypomina, że objadanie się tego dnia to symbol dobrobytu na cały rok.
Tłusty Czwartek to dzień, w którym nie liczy się kalorii, a jedynie radość z jedzenia – przysłowia tylko to potwierdzają!
Tłusty Czwartek – ciekawostki
Tłusty Czwartek to jedno z najsmaczniejszych świąt w Polsce! Oto kilka ciekawostek, które mogą zaskoczyć:
Dawniej jedzono nie pączki, a tłuste mięso
W czasach staropolskich Tłusty Czwartek wyglądał zupełnie inaczej – zamiast słodkich pączków zajadano się tłustym mięsem, boczkiem, smalcem i popijano to alkoholem. Słodkie pączki pojawiły się dopiero później, kiedy zaczęto odchodzić od typowo mięsnych uczt.
Pączki kiedyś były twarde i nadziewane… słoniną!
Pierwsze pączki w Polsce miały zupełnie inną formę niż te, które znamy dziś – były twarde jak kamień i nadziewane słoniną lub mięsem. Dopiero w XVIII wieku zaczęto przygotowywać je w słodkiej wersji.
Rekord w jedzeniu pączków
Rekord Polski w jedzeniu pączków na czas wynosi 10 pączków w 5 minut! Wydaje się dużo? W Stanach Zjednoczonych pewien zawodnik pochłonął 55 pączków w 8 minut!
Ile pączków zjadają Polacy?
Szacuje się, że w sam Tłusty Czwartek Polacy zjadają około 100 milionów pączków, czyli średnio 2,5 pączka na osobę. To ponad 22 tysiące ton pączków!
Ile kalorii ma pączek?
Jeden tradycyjny pączek to około 300-400 kcal, co oznacza, że aby spalić jednego pączka, trzeba np.:
- chodzić przez 50 minut,
- biegać przez 30 minut,
- jeździć na rowerze przez 40 minut.
Ale raz w roku można sobie odpuścić liczenie kalorii!
Pączek przynosi szczęście
Według przesądów, jeśli w Tłusty Czwartek nie zjesz choćby jednego pączka, nie będzie Ci się wiodło przez cały rok!
Najdroższy pączek świata
W Nowym Jorku można kupić ekskluzywnego pączka pokrytego 24-karatowym złotem i nadziewanego szampanem Cristal. Jego cena to… ponad 100 dolarów za sztukę!
Największy pączek na świecie
Największy pączek został przygotowany w USA i ważył aż 1,7 tony! Miał średnicę 5 metrów i był wypełniony owocowym nadzieniem.
Czy pączki zawsze mają dziurkę?
Choć w Polsce królują pączki bez dziurki, w Stanach Zjednoczonych popularne są donuty – pączki z dziurką, które smaży się szybciej i równomierniej.
Nie tylko Polska obchodzi Tłusty Czwartek
Podobne święta istnieją w innych krajach:
- Niemcy – „Weiberfastnacht” (święto kobiet, podczas którego obgryza się pączki i odcina krawaty mężczyznom),
- Francja i USA – „Mardi Gras” (ostatni dzień karnawału, także pełen słodkości),
- Wielka Brytania – „Pancake Day” (odpowiednik Tłustego Czwartku, ale zamiast pączków je się naleśniki).
- We Włoszech tłusty czwartek nazywany jest „Giovedi Grasso”. Wieczorem dziesięć dni przed Wielkim Postem spożywa się posiłek z wędzonego mięsa.
- W Hiszpanii tłusty czwartek świętuje się, jedząc ciasta Bizcocho oraz Mona.
- W Niemczech odpowiednikiem tłustego czwartku jest Weiberfastnacht. Dzień ten jest częściowo wolny od pracy, którą kończy się przed południem. Godziną umowną, by rozpocząć świętowanie, jest 11:11. Niemcy lubią też w ten dzień żartować, dlatego niektórzy natkną się w pączkach na nadzienie z… musztardy.
- We Francji obchodzi się „Mardi Gras”, czyli tłusty wtorek. Francuzi jedzą wtedy pączki, ale sięgają też po gofry, naleśniki z konfiturą czy bitą śmietaną.
- Brytyjczycy, podobnie jak Francuzi, świętują we wtorek i jedzą głównie pancake, czyli inny rodzaj naleśników. „Pancake Tuesday” jest także obchodzony w Irlandii, Australii, Nowej Zelandii oraz Kanadzie.
- W Hiszpanii tego dnia popularne są ciastka „churros”. Są to paluszki o przekroju gwiazdy. Choć same w sobie nie są słodkie, stają się takie poprzez formę podania – polewa się je ogromną ilością karmelu, czekolady i bitej śmietany.
- Holendrzy w tłusty czwartek jedzą „Oliebollen”, które przypominają nasze racuchy.
Tłusty Czwartek dziś
Obecnie Tłusty Czwartek to święto uwielbiane przez Polaków – zarówno tych, którzy pieką pączki w domach, jak i tych, którzy ustawiają się w długich kolejkach po najlepsze wyroby cukiernicze. Piekarnie i cukiernie przygotowują tysiące pączków, a statystyki pokazują, że przeciętny Polak zjada tego dnia od 2 do 3 pączków. To doskonały czas na celebrowanie tradycji i cieszenie się słodkimi smakołykami bez wyrzutów sumienia.
Tłusty Czwartek to święto radości i rozpusty kulinarnej, więc lepiej nie kusić losu i sięgnąć po pysznego pączka.
Smacznego!
Znadniemna.pl
