Uroczystość koronacji słynącego z cudów obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, od lat będącego celem pielgrzymek, także z Polski odbyła się 2 lipca 1927 roku w Wilnie. W ceremonii uczestniczył Marszałek Polski Józef Piłsudski i Prezydent RP Ignacy Mościcki.
Moment koronacji obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej w Wilnie przez kard. Aleksandra Kakowskiego. 02.07.1927. Fot.: NAC
Słynący cudami obraz powstał na początku XVII wieku. Zainicjowany w 1671 roku przez karmelitów i narastający od połowy XVIII wieku kult Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia do połowy XIX wieku miał jednak charakter lokalny pozostający w obrębie Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie jednoczył wiernych obrządków łacińskiego i wschodniego. Na samej Litwie czczono przede wszystkim obraz Matki Boskiej Trockiej, koronowany w 1718 roku, w rok po koronacji obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czy też obraz Matki Boskiej Sapieżyńskiej, należący do magnackiego roku książęcego Sapiehów, dziś niemal zapomniany.
Około połowy XIX wieku kult Matki Boskiej Ostrobramskiej zaczął nabierać charakteru ogólnokrajowego i niepodległościowego. W czasach zaborów i powstań wizerunek Matki Ostrobramskiej stanowił symbol polskości i niepodległości.
Adam Mickiewicz, pisząc inwokację „Pana Tadeusza”: „Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie!” przyczynił się do spopularyzowania obrazu. Dzieła o Matce Boskiej Ostrobramskiej tworzyli także i modlili się do niej Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Władysław Syrokomla, Stanisław Moniuszko, Stanisław Wyspiański.
Koronacja koronami papieskimi obrazu ostrobramskiego odbyła się 2 lipca 1927 roku na Placu Katedralnym w Wilnie. Dokonał jej metropolita warszawski, kardynał Aleksander Kakowski. Obraz otrzymał wtedy tytuł Matki Miłosierdzia. Wyjęto go z ołtarza w kaplicy i włożono w specjalny feretron. Obramowaniem dla obrazu był baldachim z koroną królewską, zaś z drugiej strony obraz osłaniał płaszcz z wyhaftowanym orłem. Nowe złote korony, których użyto wówczas, zaginęły w czasie II wojny światowej.
Koronacja Ostrobramskiej Panny była wielką uroczystością, nie tylko religijna, lecz także państwowa. Uczestniczył w niej sam, urodzony na Wileńszczyźnie, Marszałek Józef Piłsudski, dla którego Wilno było najukochańszym miastem, a w nim miejscem szczególnym była kaplica w Ostrej Bramie. Właśnie tu, wśród tysięcy wotów znajduje się srebrna tabliczka od Marszałka z napisem „Dziękuję Ci Matko za Wilno”.
W uroczystości koronacji obrazu w Wilnie brał udział także Prezydent RP Ignacy Mościcki, urzędnicy państwowi niższej rangi oraz ogromna rzesza wiernych. Uroczystość stała się okazją do odnowienia ślubów łączących Naród Polski z Najświętszą Maryją Panną jako Królową Korony Polskiej.
Autor obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, namalowanego ok. 1620-1630 roku temperą na siedmiu deskach dębowych i nazywanego też ikoną, nie jest znany. Legenda głosi, że do malowidła pozowała Barbara Radziwiłłówna, żona króla Zygmunta Augusta. Jest to jednak tylko wymysł, gdyż obraz powstał jak wiemy na początku XVII wieku, a Barbara Radziwiłłówna zmarła prawie sto lat wcześniej – w 1551 roku.
Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej jest powtórzeniem kompozycji flamandzkiego malarza Martina de Vosa, który wzorował się z kolei na niderlandzkim miedziorycie z końca XVI lub początku XVII wieku. Na przełomie XVII i XVIII wieku Ostrobramskiej Pannie dodano barokową złoconą sukienkę wraz z dwiema koronami, a w 1849 roku – doszedł srebrny półksiężyc.
Matka Boska Ostrobramska jest na obrazie sama, bez Dzieciątka. Mówiono więc, że Matka Boska na obrazie jest brzemienna. Świadczyć o tym miał szeroki kształt sukienki Maryi i ręce skrzyżowane pod sercem. Najbardziej ważkim argumentem na rzecz tej teorii jest to, że na obrazie ostrobramskim Matka Boska ma dwie korony, jak mówiono: jedną dla siebie, drugą dla Dzieciątka, które ma się urodzić. Z kolei poeta Władysław Syrokomla obecność dwóch koron uzasadniał tym, że Matka Boska jest jednocześnie Królową Polski i Wielką Księżną Litewską.
Ostra Brama to jedna z bram wjazdowych w fortyfikacjach miejskich wzniesionych w XVI wieku. Pierwotnie nosiła nazwę Bramy Krewskiej albo Miednickiej, gdyż droga prowadziła w kierunku Krewa i Miednik. Te nazwy jednak nie przetrwały. Nazwa Ostra Brama prawdopodobnie pochodzi od tego, że kiedyś mury obronne miasta tworzyły nieopodal ostry koniec.
W XVII wieku karmelici bosi, którzy tuż obok bramy wjazdowej wybudowali kościół św. Teresy, umieścili w niszy bezpośrednio nad bramą od strony miasta obraz Matki Boskiej. Dopiero później wybudowano kaplicę. Po części dzięki kaplicy i obrazowi Ostra Brama zachowała się jako jedyna z dawnych siedmiu bram wjazdowych do miasta.
Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej bardzo rzadko można podziwiać bez pozłacanej szaty. Ostatni raz była ona odnawiana w lutym 2020 roku. Wówczas przez okres 10 dni obraz można było podziwiać w postaci, w jakiej został stworzony w pierwszej połowie XVII wieku. Odnawianie pozłacanej szaty Matki Boskiej Ostrobramskiej odbywało się równolegle z pracami konserwatorskimi, które prowadzono w kościele św. Teresy i w samej ostrobramskiej kaplicy. Ogólny koszt tej renowacji wyniósł prawie 3 miliony euro.
Znadniemna.pl na podstawie Dzieje.pl
