Książka pt. „Polacy na Wschodzie. Historie mówione” ukazała się nakładem Wydawnictwa Ośrodka KARTA, który we współpracy z warszawskim Domem Spotkań z Historią realizował w latach 2006-11 projekt dokumentujący losy Polaków, mieszkających za wschodnią granicą Polski – na Białorusi, Litwie, Łotwie, w, Kazachstanie, Rosji, Rumunii oraz na Ukrainie.
Tom liczący 660 stron powstał na podstawie wywiadów, przeprowadzonych z blisko 1100 osobami.
Zaangażowani w projekcie badacze zeskanowali ponad 4000 zdjęć oraz dokumentów, pochodzących z albumów rodzinnych rozmówców.
W opisie publikacji czytamy, że nagrani opowiadają w niej „o miejscach, w których mieszkali ideporta zdarzeniach, w których bezpośrednio uczestniczyli: życiu codziennym w okresie dwudziestolecia międzywojennego, deportacjach Polaków w głąb ZSRR z terenów, które już przed wojną nie leżały w granicach II RP, okupacji sowieckiej, deportacjach po 1939 roku, okupacji i represjach niemieckich, zagładzie miejscowych Żydów, zmianach granic po zakończeniu wojny w 1945 roku, powodach stojących za decyzjami o pozostaniu na miejscu, życiu codziennym, które wtedy nastało: rodzinnym, religijnym, nauce, pracy, zakładaniu kołchozów, naciskach ideologicznych”.
Tekstom wspomnień towarzyszą w książce wybrane zdjęcia z archiwów rozmówców, qr-kody odsyłające do fragmentów dźwiękowych relacji oraz obszerne posłowie, w którym przedstawiony jest kontekst historyczny, dotyczący Polaków mieszkających na opisywanych terenach.
Teksty wspomnień, które weszły do książki, są dostępne na stronie internetowej projektu Polacy na Wschodzie. Na osobnej stronie można zapoznać się także ze zgromadzonymi w jego ramach zbiorami fotograficznymi.
W recenzji książki „Polacy na Wschodzie. Historie mówione”, autorstwa prof. Marty Kurkowskiej-Budzan, czytamy:
„Opowieści stworzone we własnym języku narratorów, zaludnione ważnymi dla nich postaciami, wypełnione przedmiotami, zwyczajami, pozwalają czytelnikowi wejść w ten świat, stanąć bardzo blisko opowiadających ludzi.
W publikacji zachowano charakter języka mówionego, nieznacznie korygując to, co mogłoby zakłócić płynność czytania albo wprowadzając takie zabiegi, które je ułatwiają. Wielogłosowa narracja Polaków ze Wschodu toczy się gładko, czytelnik zatrzymuje się od czasu do czasu przy nieraz zaskakujących obrazach, ale przez całą książkę ma się wrażenie słuchania naturalnej, wspomnieniowej opowieści”.
Znadniemna.pl na podstawie Karta.org.pl
