Kresy, które wedle metafory Józefa Piłsudskiego były najwartościowszą częścią „obwarzanka” zwanego Polską, są ojczyzną nie tylko wielu naukowców, artystów i patriotów, zasłużonych dla kraju nad Wisłą. Polskie Kresy wydały na świat również ludzi, których osiągnięcia zmieniły oblicze, przyzwyczajenia i nawyki całej ludzkości.
Jednym z takich gigantów był urodzony dokładnie 97 lat temu w Grodnie, w kresowej rodzinie żydowskiej Pesah Baran, syn kupca Mosze i Anny.
Urodzony 29 kwietnia 1926 roku Pesah Baran przeżył w rodzinnym Grodnie zaledwie dwa lata. Już w 1928 roku kryzys gospodarczy zmusił rodziców małego Pesaha do emigracji za wielką wodę.
Po przybyciu do USA rodzina osiedliła się najpierw w Bostronie, a potem przeniosła się do Filadelfii.
W Stanach Zjednoczonych ojciec przyszłego wynalazcy, któremu udało się założyć własny biznes i otworzyć sklep spożywczy, postanowił zamiast imienia Mosze przybrać imię Morris, które brzmiało bardziej po amerykańsku. Jego syn Pesah, także w celu szybszej asymilacji, stał się z kolei Paulem
Baran junior, już jako Paul podjął studia na kierunku inżynierii elektrycznej na Drexel Institute of Technology. Po ich ukończeniu w 1949 roku nasz bohater znalazł zatrudnienie w firmie Eckert-Mauchly Company, gdzie pracował m.in. przy produkcji komputerów UNIVAC.
Rok 1955 stał się rokiem przeprowadzki Paula Barana do Kalifornii. Tutaj dobrze zapowiadający się informatyk podjął pracę w koncernie lotniczym Hughes Aircraft, w którym zajął się opracowywaniem systemów radarowych. Równolegle młody człowiek kontynuował edukację, aby w 1959 roku uzyskać tytuł magistra na University of California w Los Angeles (UCLA).
W tymże roku Paul Baran przeszedł do firmy badawczo-rozwojowej RAND Corporation, gdzie od 1962 roku (w tym roku zdarzył się tzw. kryzys kubański, zwany też kryzysem karaibskim, podczas którego wystąpiło zagrożenie rozmieszczenia przez ZSRR u granic USA na Kubie broni jądrowej -red.) prowadził pracę nad stworzeniem rozproszonej sieci informatycznej, która mogłaby przetrwać przewidywany atak jądrowy.
Założenia teoretyczne funkcjonowania takiej sieci Paul Baran zawarł w raporcie opublikowanym przez RAND Corp. w VIII 1964 pt. On Distributed Communication Networks. Według zasady ustalonej przez wynalazcę przesyłane dane były dzielone i w postaci pakietów przesyłane pomiędzy węzłami za pomocą linii telefonicznej. Funkcję węzłów pełniły specjalne komputery, tzw. serwery, tworzące rozproszoną sieć zamiast układu opartego na centralnych węzłach. W wyniku przeprowadzonych symulacji nasz bohater ustalił, że przy liczbie połączeń pomiędzy węzłami większej niż 3, zniszczenie nawet połowy serwerów nie wpłynęłoby na znaczące obniżenie sprawności systemu. Trasa przepływu pakietu pomiędzy węzłami była ustalana dynamicznie. Jeśli jakiś serwer był nieczynny, zniszczony lub przeciążony, pakiety danych omijały go i podążały do celu przez inny punkt. Komputer docelowego serwera łączył pakiety w całość i przesyłał do terminala, którym był komputer odbiorcy. Wszystkie te założenia zostały zastosowane w sieci ARPANET uruchomionej w 1969 roku w ramach projektu badawczego, prowadzonego na zlecenie amerykańskiego Departamentu Obrony przez agencję DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency).
W 1981 roku ARPANET został udostępniony instytucjom akademickim, a w roku 1982 opracowano standard protokołu komunikacyjnego TCP/IP, który umożliwił dalszą ewolucję sieci teleinformatycznej do kształtu, w jakim funkcjonuje ona obecnie jako Internet.
Pracując na wynalazkiem swojego życia Paul Baran w 1968 roku założył Institute for the Future i zaangażował się w wiele przedsięwzięć badawczych z zakresu techniki transmisji cyfrowej. Założył kilka przedsiębiorstw, m.in. Metricom (1985 rok), które uważane jest za pierwszą firmę, oferującą bezprzewodowy dostęp do Internetu. Opublikował wiele prac naukowych z zakresu informatyki i telekomunikacji.
W 1990 roku wynalazca otrzymał medal Alexandra Grahama Bella przyznany mu przez Institute of Electrical and Electronics Engineers, a w 1997 roku Drexel University nadał Paulowi Baranowi doktorat honoris causa. W roku 2007 prezydent USA George W. Bush wyróżnił twórcę Internetu najwyższym amerykańskim odznaczeniem przyznawanym za osiągnięcia naukowe i techniczne -National Medal of Technology and Innovation za „wynalezienie i rozwijanie architektury telekomunikacyjnej opartej na komutacji pakietów, co zostało wykorzystane do stworzenia sieci ARPANET i Internetu”.
Grodnianin Paul Baran, mimo przełomowych osiągnięć technologicznych był niezwykle skromnym człowiekiem. Gdy nazywano go „dziadkiem Internetu” lub „wynalazcą ARPANET-u”, porównywał proces postępu technologicznego w dziedzinie informatyki do budowy katedry, a swój w nim udział – do ułożenia zaledwie kilku bloków w całej skomplikowanej strukturze.
Wśród komercyjnych przedsięwzięć Paula Barana znalazły się m.in. technologie pozwalające na stworzenie modemów DSL czy sieci bankomatów. Opracował on również wykrywacz metali powszechnie używany na lotniskach. Na jego nazwisko jest zarejestrowanych ok. 35 patentów. Najbardziej znaną spółką Paula Barana jest Metricom – operator pierwszej szeroko dostępnej sieci bezprzewodowej w USA. Jego zasługą jest przyspieszenie innowacji w zakresie pracy drukarek komputerowych, zdalnego odczytu liczników energii czy telewizji interaktywnej.
Paul Baran, któremu ludzkość zawdzięcza chyba najbardziej zapotrzebowaną technologię, wynalezioną w ciągu ostatnich stu lat, zmarł na raka płuc 26 marca 2011 roku w miejscowości Palo Alto (Kalifornia). Jego żona Evelyn zmarła w czerwcu 2007 roku, natomiast ich syn Dawid z żoną Jane i trójką dzieci mieszka w Atherton w Kalifornii.
Pośmiertnie twórca Internetu Paweł Baran, jako jedna z pierwszych osobistości zasłużonych dla światowych osiągnięć technologicznych w dziejach, został wpisany do Panteonu Polskich Wynalazców i Odkrywców przez kapitułę tego wyróżnienia pod przewodnictwem prezesa PAN prof. Michała Kleibera.
Panteon został ukonstytuowany w Warszawie w październiku 2011 roku podczas uroczystego spotkania w ramach IV Forum Własności Intelektualnej. Symbolami Panteonu są Mikołaj Kopernik, Maria Skłodowska-Curie, Ignacy Łukasiewicz i Stanisław Staszic.
Znadniemna.pl na podstawie gigancinauki.pl, na zdjęciu: Paul (Pesah)Baran, fot.: screenshot z facebook.com/jewishbialystok/videos/573579023400422
