Jutro w leżących na Litwie Kowalkach, nieopodal Dubicz (rejon orański), w miejscu, gdzie poległ legendarny dowódca Zgrupowania „Północ” Okręgu Nowogródzkiego AK por. Jan Borysewicz „Krysia”, odbędzie się uroczystość odsłonięcia pomnika, wzniesionego staraniem Fundacji „Wolność i Demokracja”.
Pomnik w Kowalkach ku czci Jana Borysewicza „Krysi”, fot.: wilnoteka.lt
Jan Borysewicz pochodził z leżącej obecnie na Białorusi miejscowości Dworczany (parafia Wasiliszki). Ukończył seminarium nauczycielskie w Szczuczynie, był oficerem służby stałej Wojska Polskiego. Jeszcze za życia stał się postacią legendarną. Gdy w połowie 1943 roku wyruszał w pole, by podjąć otwartą walkę z Niemcami, towarzyszyło mu zaledwie kilku ochotników. Po roku dowodził już dwoma batalionami partyzanckimi Nowogródzkiego Okręgu AK, liczącymi ponad tysiąc osób. Oddziały „Krysi” wykonywały spektakularne operacje bojowe, odbijając więźniów (między innymi z więzienia w Lidzie) oraz likwidując niemieckie posterunki i garnizony. W poczuciu odpowiedzialności za ludzi i teren por. Jan Borysewicz pozostał na Kresach w warunkach nowej sowieckiej okupacji. Stał się symbolem polskiego oporu wobec obu okupantów. Porucznik Jan Borysewicz „Krysia” cieszył się zaufaniem swoich podwładnych oraz popularnością wśród mieszkańców kresowych wsi i zaścianków.
Jan Borysewicz „Krysia” poległ 21 stycznia 1945 roku pod Kowalkami w zasadzce grupy operacyjnej 105. pułku pogranicznego NKWD. Jego ciało sowieci obwozili po wsiach i miasteczkach gminy ejszyskiej i raduńskiej, wystawiano je na pokaz na rynku w Naczy i w Ejszyszkach. Miało to złamać ducha oporu ludności polskiej.
Dotychczas nie wiadomo, gdzie został pochowany. Symboliczna mogiła legendarnego dowódcy AK Jana Borysewicza „Krysi” znajduje się na cmentarzu w Ejszyszkach.
23 stycznia w Kowalkach, na pograniczu litewsko-białoruskim, w miejscu, gdzie poległ legendarny dowódca AK Jan Borysewicz „Krysia”, „Mściciel”, z inicjatywy Fundacji „Wolność i Demokracja” zostanie odsłonięty pomnik. Budowę pomnika sfinansowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
W uroczystości w Kowalkach udział wezmą między innymi sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert, przedstawiciele Sejmu RP, Instytutu Pamięci Narodowej, władz samorządowych, organizacji kombatanckich z Polski, Litwy i Białorusi, będą obecni kombatanci z oddziałów „Krysi”. Na uroczystość odsłonięcia pomnika wybiera się także delegacja Związku Polaków na Białorusi.
za Kresy24.pl/wilnoteka.lt
