Dzisiaj Jubileusz setnych urodzin obchodzi nasz krajan – pułkownik Romuald Lipiński, znakomity fizyk jądrowy, weteran II wojny światowej, w której walczył jako żołnierz Armii Andersa i 18 maja 1944 roku po wielomiesięcznych krwawych starciach zawiesił polską flagę na ruinach klasztoru na Monte Cassino.
Po wojnie Romuald Lipiński wyemigrował do USA, gdzie założył rodzinę i szczęśliwie dożył 100-letniego Jubileuszu! Z tej okazji proponujemy Państwu bliżej poznać tę wybitną postać.
Korzenie i dzieciństwo na Kresach
Romuald Edward Lipiński urodził się 25 lipca 1925 roku w Myszyńcu, a dzieciństwo spędził w Brześciu nad Bugiem, na Przedmieściu Kijowskim. Pochodził z rodziny inteligenckiej — ojciec był lekarzem kolejowym, matka położną. Wychowywał się w atmosferze patriotyzmu, wśród rodzeństwa: siostry Janiny (towarzyszyła rodzinie w zesłaniu i późniejszej tułaczce) oraz braci Tadeusza (żołnierz 2 Korpusu Polskiego, podobnie jak Romuald przeszedł szlak bojowy przez Włochy) i Władysława (służył w brygadzie spadochronowej Wojska Polskiego, wcześniej uciekł z transportu sowieckiego i przedostał się do Francji).
W dzieciństwie Romuald wspominał dom rodzinny jako pełen muzyki — ojciec grał na skrzypcach, brat na gitarze, a w domu rozbrzmiewały patriotyczne pieśni.
Syberyjska tułaczka
Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku, rodzina Lipińskich została deportowana do Kraju Ałtajskiego. Zamieszkali nad rzeką Ob, gdzie młody Romuald łowił ryby, by utrzymać rodzinę. Ojciec był lekarzem kolejowym, znanym z zaangażowania społecznego.
W 1941 roku, dzięki amnestii, rodzina zgłosiła akces do Wojska Polskiego i rozpoczęła dramatyczną podróż przez Azję Środkową, by dołączyć do Armii Andersa. Romuald, mimo choroby na tyfus, ostatecznie opuścił ZSRR w drugiej ewakuacji przez Morze Kaspijskie.
Żołnierz spod Monte Cassino
Fot.: Muzeum Pamięci Sybiru
W 1943 roku Lipiński został wcielony do 12. Pułku Ułanów Podolskich. Przeszedł szlak bojowy przez Irak, Palestynę, Egipt i Włochy. Brał udział w bitwie o Monte Cassino, a także w walkach o Ankonę i Bolonię. Jego pułk zawiesił polską flagę na ruinach klasztoru Monte Cassino 18 maja 1944 roku. W czasie służby pełnił funkcje celowniczego, ładowniczego i dowódcy plutonu moździerzy. Wspominał, że widok poległych kolegów pozostał z nim na całe życie.
Edukacja na froncie i po wojnie
Fot.: Muzeum Pamięci Sybiru
Podczas wojny ukończył gimnazjum i zdał maturę w Matino we Włoszech. Po demobilizacji w Anglii rozpoczął studia inżynierskie. W 1953 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie ukończył Newark College of Engineering i przez ponad 40 lat pracował jako inżynier budownictwa.
Fot.: Muzeum Pamięci Sybiru
Kariera naukowa i zawodowa
Lipiński pracował m.in.. dla United States Navy oraz Atomic Energy Commission, projektując elektrownie jądrowe i opracowując normy bezpieczeństwa. Wykładał matematykę i inżynierię na University of Virginia, a także w innych instytucjach akademickich. Jego wkład w rozwój energetyki jądrowej został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Życie prywatne
W 1952 roku Romuald ożenił się z Izabelą Zienkiewicz, również Sybiraczką, która została deportowana w wieku 10 lat. Wspólnie wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiedlili się w Perth Amboy w stanie New Jersey, a później w Annandale w Wirginii. Wraz z żoną mają troje dzieci: syna Adama (ur. 1956) oraz córki Evę (ur. 1959) i Yolandę (ur. 1964). Oprócz ojczystego języka polskiego porozumiewa się także w języku angielskim, włoskim, francuskim i rosyjskim.
Działalność kombatancka
Po przejściu na emeryturę Lipiński aktywnie działał w środowisku weteranów, m.in.. w Polskim Legionie Weteranów Amerykańskich. W 2021 roku został awansowany na stopień pułkownika Wojska Polskiego. W 2024 roku otrzymał Odznakę Honorową „Bene Merito” za promowanie Polski za granicą.
„Życiorys pisany przez historię”
W 2025 roku ukazały się jego wspomnienia zatytułowane „Życiorys pisany przez historię”, wydane przez Muzeum Pamięci Sybiru. Książka powstała z listów pisanych do dzieci, a jej ostatni rozdział — „Ameryka, Ameryka” — dopisał w wieku 98 lat. To poruszające świadectwo losów Sybiraków, żołnierzy Andersa i emigrantów, którzy budowali nowe życie na obczyźnie.
Dziedzictwo i przesłanie
Weteran spod Monte Cassino, Romuald Lipiński, otrzymał nominację na stopień pułkownika. Uroczystość wręczenia aktu nominacji odbyła się w rezydencji ambasadora RP w Waszyngtonie 7 maja 2021 roku. Fot.: x.com/PolishEmbassyUS
Pułkownik Lipiński, mimo sędziwego wieku, pozostaje aktywny — odwiedza szkoły, uczestniczy w uroczystościach patriotycznych, dzieli się wspomnieniami. Jego życie to opowieść o odwadze, wytrwałości i miłości do ojczyzny.
Przyjmując awans Romuald Lipiński nie krył wzruszenia. Jak mówił jest to jako hołd dla tych, którzy zginęli w walce pod Monte Casino – Tam zostali prawdziwi bohaterowie. Ja spełniłem tylko swój obowiązek wobec kraju i wobec ojczyzny, ale tamci zapłacili za to swoim życiem. Im należy się największy szacunek – powiedział po odebraniu awansu. Fot.: x.com/PolishEmbassyUS
Jak sam mówi:
„Spełniłem tylko swój obowiązek wobec kraju i wobec ojczyzny. Prawdziwi bohaterowie zostali tam, pod Monte Cassino”.
Romuald Lipiński otrzymuje od ministra Radosława Sikorskiego Odznakę Honorową „Bene Merito” (2024). Fot.: Konrad Laskowski/MSZ
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2024;
Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino;
Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (z trzema okuciami: Monte Cassino, Ankona, Bolonia);
Krzyż Zesłańców Sybiru;
Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – 2025;
Złoty Medal Wojska Polskiego;
Odznaka Honorowa „Bene Merito” – 2024;
Odznaka Honorowa Służby Kontrwywiadu Wojskowego im. Mariana Rejewskiego – 2024;
Odznaka 12 Pułku Ułanów Podolskich (PSZ);
Odznaka pamiątkowa 3 Dywizji Strzelców Karpackich;
Gwiazda za Wojnę 1939–1945 – Wielka Brytania;
Gwiazda Italii – Wielka Brytania;
Medal Obrony – Wielka Brytania;
Medal Wojny 1939–1945 – Wielka Brytania.
Opr. Adolf Gorzkowski
Znadniemna.pl
