„Dziadek w polskim mundurze”: Władysław Zacios

Cieszy nas bardzo, że akcja „Dziadek w polskim mundurze” wciąż inspiruje naszych czytelników do szperania w rodzinnych archiwach i sporządzania biogramów swoich przodków. Tak stało się też w przypadku nauczycielki ze Szczecina pani Ewy Bączkowskiej, która postanowiła wziąć udział w naszej akcji, zgłaszając do niej kilku mężczyzn ze swojej, związanej z Kresami Wschodnimi, rodziny.

Władysław Zacios, jako plutonowy 1. Pułku Artylerii Polowej Legionów. Wilno – 1926 rok.

Dzisiaj zapoznamy państwa z historią dziadka naszej czytelniczki – ogniomistrza 1. Pułku Artylerii Polowej Legionów Władysława Zaciosa i jego brata Ludwika Zaciosa, lwowskiego działacza młodzieżowej organizacji paramilitarnej o charakterze sportowym „Sokół”.

„Pisząc książkę genealogiczną dla moich wnuków, a szperając po Internecie w celu uzyskania wiarygodnych informacji historycznych, tworzących tło zdarzeń znanych mi z opowieści mojego dziadka, natknęłam się na Państwa stronę…” – napisała do nas pani Ewa Bączkowska, doświadczona pedagog, badacz historii m. in. Szczecina, w którym mieszka, współtwórczyni Internetowej Encyklopedii Szczecina oraz Encyklopedii Pomorza Zachodniego – www.pomeranica.pl.

Niezwykle miło było nam nieco później otrzymać od naszej czytelniczki biogramy jej przodków, ułożone przez nią samą i zilustrowane zdjęciami z rodzinnego albumu, które dzisiaj Państwu prezentujemy:

Władysław Zacios, syn Franciszka i Tekli z Sikorów, urodził się 11 listopada 1898 roku we Lwowie, pod zaborem austriackim w rzemieślniczej rodzinie. Ojciec był stolarzem artystycznym.
Dnia 13 listopada 1898 roku mały Władek został ochrzczony przez ks. kapelana Walentego Cichego. Dzieciństwo i młodość spędził w Przemyślu, do którego rodzice przenieśli się w poszukiwaniu pracy. Tutaj ukończył trzy klasy gimnazjalne.

Wilno, 1926 rok. Plutonowy 1 p.a.p Leg pozuje do zdjęcia z szabelką

Władysław miał 16 lat i trwały wakacje, kiedy I wojna światowa przerwała mu dzieciństwo i edukację. W roku 1916 podjął pracę na kolei w Przemyślu, w charakterze pomocnika magazyniera. Dnia 15 sierpnia 1917 roku wysłany przez austriackiego zaborcę na włoski front w Alpy, gdzie spotkała go wojenna zaprawa, głód i beznadzieja tej wojny.

Władysław Zacios w roku 1923 bierze udział w wielkich ćwiczeniach Wojska Polskiego na poligonie rembertowskim pod dowództwem generała broni Tadeusza Rozwadowskiego

Wilno 1926 rok. Na ślubnym kobiercu ze swoją wybranką Stanisławą z Rybaczków

Nadzieja na wolność Polski i walka w mundurze Wojska Polskiego dla jej wyzwolenia przyszła w roku 1918. Dnia 12 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego i został przydzielony do 1. Pułku Artylerii Polowej Legionów, z którym brał czynny udział w bitwach z Ukraińcami w obronie polskiego Przemyśla i Lwowa, gdzie został ciężko kontuzjowany, po czym przeniesiony do służby administracyjnej, którą wykonywał do końca 1920 roku. W 1921 roku został podoficerem zawodowym w służbie administracyjnej w stopniu plutonowego. W roku 1922 oddelegowany do Warszawy uzupełnił wykształcenie przerwane wojną, kończąc 5 klas gimnazjalnych. W roku 1923 brał udział w wielkich ćwiczeniach wojskowych Wojska Polskiego na poligonie rembertowskim pod dowództwem generała broni Tadeusza Rozwadowskiego, a w roku 1924 ukończył wojskowy Kurs Metodyczno-Pedagogiczny oraz Kurs Spółdzielczy w Wilnie. W roku 1926 w Wilnie zawarł związek małżeński ze Stanisławą Rybaczkówną. W latach 1934 – 1935 uczęszczał do Szkoły Powszechnej dla Dorosłych w Wilnie. W roku 1935 zdał egzamin z materiału naukowego siedmioklasowej szkoły powszechnej. W roku 1936 ukończył Kurs Magazynierów Kolejowych z Praktyką.

Świadectwo ukończenia przez Władysława Zaciosa kursu magazynierów

Świadectwo ukończenia Szkoły Powszechnej dla Dorosłych w Wilnie

W latach 1921 – 1938 jako podoficer zawodowy pełnił w Wojsku Polskim funkcje administracyjno-kancelaryjne w 1. Pułku Artylerii Polowej Legionów w Wilnie, kolejno: magazyniera, kierownika spółdzielni oraz rachmistrza.

Wilno, 1930 r. Władysław Zacios po prawej

Kasyno Podoficerów Zawodowych 1 p.a.p. Leg. w Wilnie, 1934 rok. Na zdjęciu: chór wojskowy Kasyna Oficerskiego. Chór ten śpiewał w Katedrze Wileńskiej oraz Kościele św. Piotra i Pawła na Antokolu. W środku siedzi dyrygent z pałeczką. Stanisława Zacios z Rybaczków, żona Władysława – piąta od prawej w drugim rzędzie od góry

Stanisława i Władysław Zaciosowie brali aktywny udział w życiu towarzyskim społeczności podoficerskiej 1 p.a.p. Leg. Na zdjęciu napis na albumie, będącym nagrodą za najpiękniejszy kostium na balu maskowym 1 p.a.p. Leg. który odbył się w Kasynie Podoficerów Zawodowych w Wilnie w dniu 5 stycznia 1931 r.

Dnia 5 maja 1938 roku otrzymał brązowy medal za długoletnią służbę. Z końcem 1938 roku zdał egzamin na urzędnika w administracji cywilno-państwowej, został zwolniony z wojska w stopniu ogniomistrza i otrzymał posadę w administracji cywilno-państwowej w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Postawach, gdzie pracował do 17 września 1939 roku, czyli do sowieckiej agresji przeciwko Polsce.

Wilno, lata 30. Stanisława i Władysław Zaciosowie czytają magazyn „Wiarus”

Podczas sowieckiej okupacji, został wywieziony do obozu pracy przymusowej NKWD dla jeńców polskich do Stalinogorska pod Moskwą, gdzie wraz z innymi polskimi jeńcami wojennymi pracował przymusowo w katorżniczych warunkach jako górnik.

Wystawiony na imię Władysława Zaciosa kwit przewozowy na Ziemie Odzyskane, 1946 rok.

Przebywał tam do 1 lutego 1946 roku, mimo że wojna skończyła się w 1945 roku. Dnia 10 lutego 1946 roku powrócił z obozu pracy przymusowej ze Stalinogorska do Wilna, skąd dnia 4 marca 1946 roku wyjechał na Ziemie Odzyskane do Szczecina i podjął pracę urzędnika administracji Inspekcji Maszynowej w Hucie „Szczecin”.

Wychowując dzieci i wnuków nasz bohater opowiadał im o czasach przedwojennych, między innymi o swoim młodszym bracie Ludwiku, którego los okazał się tragiczny.

Ludwik Zacios, młodszy brat Władysława, podobnie jak i on, urodził się we Lwowie. W okresie międzywojennym, jako młody polski patriota działał we Lwowie w młodzieżowej organizacji paramilitarnej o charakterze sportowym – Polskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.

Ludwik Zacios, młodszy brat Władysława w mundurze działacza „Sokoła”

Celem działaczy „Sokoła” było podnoszenie sprawności fizycznej i duchowej oraz rozbudzanie ducha narodowego. Ruch „sokolnicki” zajmował się patriotycznym wychowaniem młodzieży, zakładając, że tylko zdrowe społeczeństwo, pod względem moralnym jak i fizycznym, jest zdolne służyć Ojczyźnie i jej skutecznie bronić. Poczynaniom „sokolników” przyświecała myśl, iż Polacy mają być najdzielniejszym z narodów, a „sokolnicy” najdzielniejszymi z Polaków.

O jednym z przedwojennych lwowskich „Sokołów” – Ludwiku Zaciosie – ze słów jego brata Władysława wiemy, że miał zginąć tak, jak niezliczona ilość jego towarzyszy z organizacji – w obronie Ojczyzny, prawdopodobnie podczas zbrojnej obrony Lwowa przed Niemcami, a potem Sowietami, we wrześniu 1939 roku.

Jak jednak ustaliła wnuczka Władysława Zaciosa Ewa Bączkowska w księgach archiwalnych Cmentarza na Łyczakowie we Lwowie widnieje informacja o: „Zacios Ludwiku (kwatera 20 Numer grobu 317) – przeżył 38 lat, zmarł 05.06 1944”. Oznacza to,że mógł zginąć w walkach z Sowietami, którzy, wypędzając ze Lwowa Niemców, nieśli lwowianom kolejną okupację sowiecką  – Niestety, nie wiadomo czy groby są zachowane, jednakże, jak podali (informatorzy Ewy Bączkowskiej we Lwowie -red.), groby należących do organizacji strzeleckiej „Sokół”, a w takiej walczył Ludwik Zacios, zostały zachowane – mówi wnuczka Władysława Zaciosa Ewa Bączkowska.

Co się tyczy Władysława Zaciosa – zmarł on 10 lutego 1982 roku w wieku 84 lat. Pochowany został w grobie rodzinnym na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

Cześć Jego Pamięci!

Znadniemna.pl na podstawie biogramów i materiałów, udostępnionych przez Ewę Bączkowską – wnuczkę Władysława Zaciosa