Białoruś pozwoliła na badania IPN

Polscy naukowcy ekshumują jesienią żołnierzy KOP zabitych w walkach z czerwonoarmistami.

Instytut Pamięci Narodowej otrzymał zgodę władz białoruskich na przeprowadzenie poszukiwań na terenie tego kraju. Prace rozpoczną się 4 września, zostaną przeprowadzone w pobliżu strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza w miejscowości Pohost (rejon wilejski na północny zachód od Mińska).

– Będziemy poszukiwali szczątków kilkunastu żołnierzy. Jeżeli zostaną odnalezione, przeprowadzona zostanie ich ekshumacja – mówi nam dr Leon Popek, naczelnik Wydziału Kresowego IPN.

Szczątki zostaną przeniesione do kwatery polskich żołnierzy. Z relacji historyków wynika, że zginęli oni 17 września 1939 roku w czasie potyczki z Armią Czerwoną, która tego dnia zaatakowała Polskę. Nie ma jednak pewności, czy polegli w walce, czy np. zostali rozstrzelani po wzięciu do niewoli. To będzie wiadomo po zakończeniu oględzin szczątków. Zwłoki żołnierzy zostały pochowane przez miejscową ludność. Dzisiaj w tym miejscu jest pole.

Polskim naukowcom w czasie ekshumacji pomogą białoruscy żołnierze ze specjalnego batalionu. Prace powinny zostać zakończone do końca września.

Wyrażenie zgody władz białoruskich na przeprowadzenie tych prac określane jest przez naszych historyków i dyplomatów jako przełom. Od kilkunastu lat na terenie Białorusi nie prowadzono podobnych prac.

Warto jednak przypomnieć, że jeszcze rok temu białoruska prokuratura nie wyraziła zgody na przeprowadzenie badań na terenie przygranicznym, w okolicach jeziora Szlamy i wsi Kalety. Prokurator IPN z Białegostoku chciałby sprawdzić, czy znajdują się tam szczątki ofiar obławy augustowskiej. Do dzisiaj nie wiadomo bowiem, co stało się z zatrzymanymi latem 1945 roku przez Sowietów i polską bezpiekę w okolicach Suwałk ok. 600 żołnierzami podziemia niepodległościowego. Jedna z hipotez mówi, że mogą być pochowani w pasie przygranicznym.

Naukowcy IPN niedawno zakończyli prace poszukiwawcze na Ukrainie. Na zbiorową mogiłę natrafili w Jabłonce. W trzech jamach grobowych archeolodzy znaleźli szczątki dziewięciu legionistów poległych w 1915 roku. Do prac, których głównym organizatorem była Chorągiew Łódzka ZHP, zaprosiła ekspertów Instytutu ukraińska firma archeologiczna Wołyńskie Starożytności. Podczas pobytu polskich ekspertów na Ukrainie odnaleziono również cmentarz legionowy z 1916 roku w miejscowości Gaj (obecnie Kaszówka), gdzie znajduje się 25 mogił legionistów.
Wcześniej podobne prace zostały przeprowadzone na Litwie. Tam naukowcy IPN poszukiwali grobów żołnierzy AK. W miejscowości Michnokiemie ekshumowali szczątki kaprala Edwarda Buczka ps. Grzybek, który zginął 1 lipca 1944 roku w walce z oddziałem strzelców górskich Wehrmachtu. Kolejne odnalezione przez IPN szczątki należą prawdopodobnie do por. Wojciecha Stypuły „Bartka”; ekshumowano je na tzw. Długiej Wyspie w Puszczy Rudnickiej. Porucznik Stypuła zginął 22 lipca 1944 roku nad rzeką Wisińczą w walce z Sowietami. W miejscowości Wersoczka odnaleziono też prawdopodobnie szczątki Stanisława Masiuka ps. Mróz, który zginął w ataku na posterunek NKWD w Ejszyszkach.

Prace na Litwie będą kontynuowane jesienią i w przyszłym roku.

Znadniemna.pl za rp.pl