W kościele Matki Bożej Anielskiej w Grodnie ponownie można zobaczyć jedną z najstarszych i najbardziej niezwykłych bożonarodzeniowych atrakcji na Białorusi. Mechaniczna batlejka, czyli – tradycyjny białoruski teatrzyk kukiełkowy, związany ze świętami Bożego Narodzenia, stworzona ponad pół wieku temu przez franciszkanina o. Arkadiusza Valtosa, znów zachwyca wiernych i odwiedzających świątynię.
To wyjątkowe dzieło łączy tradycję białoruskiego teatrzyka bożonarodzeniowego z kunsztem artystycznym i techniczną pomysłowością, która w latach 60. była prawdziwą sensacją.
Batlejka przedstawia klasyczną scenę narodzenia Chrystusa: w centrum znajdują się żłóbek, Maryja i Józef, a wokół nich poruszają się figurki muzykantów i artystów, oddających cześć nowo narodzonemu Zbawicielowi. Ruchome postacie wykonują różne gesty – kłaniają się, obracają, poruszają instrumentami – co nadaje całej kompozycji niezwykłą dynamikę. Dla mieszkańców Grodna lat 60. było to widowisko, jakiego wcześniej nie widziano. Wspominano, że ludzie przychodzili do kościoła specjalnie po to, by zobaczyć to mechaniczne cudo, a dzieci potrafiły stać przed nim długie minuty, wpatrzone w poruszające się figurki.
Po śmierci o. Valtosa batlejka przestała być uruchamiana, a z czasem trafiła na strych, gdzie przeleżała wiele lat. Odnalazła się przypadkiem w latach 90., a jej renowacja zajęła niemal disięciolecie. Nie wszystkie elementy udało się odtworzyć, jednak zasadnicza część mechanizmu przetrwała i została przywrócona do życia. W 2000 roku batlejka wróciła na swoje miejsce w kościele i od tamtej pory co roku jest montowana na czas świąt. Z biegiem lat została rozbudowana: pojawili się Trzej Królowie, pasterze, zwierzęta, niewielka szopa, a nawet miniaturowa projekcja samego kościoła. Całość stała się większa, bogatsza i jeszcze bardziej sugestywna.
Montaż batlejki, fot.: Belta.by
Dziś grodzieńska batlejka uchodzi za jedną z najstarszych zachowanych mechanicznych konstrukcji tego typu na Białorusi. Jej historia, sięgająca ponad półwiecza, czyni ją nie tylko atrakcją świąteczną, lecz także ważnym elementem lokalnego dziedzictwa kulturowego. Wyróżnia ją unikatowe połączenie tradycji białoruskiej batlejki z polską i franciszkańską tradycją ruchomej szopki, co odzwierciedla wielokulturowy charakter Grodna.
Przygotowanie batlejki do prezentacji zajmuje około tygodnia i wymaga pracy dwóch parafian, którzy co roku składają konstrukcję z ogromną starannością. Batlejka jest prezentowana w kościele Matki Bożej Anielskiej (franciszkańskim) w Grodnie codziennie, rano i wieczorem, przed i po nabożeństwach. Będzie eksponowana aż do 2 lutego. Dla wielu mieszkańców Grodna wizyta przy batlejce stała się nieodłącznym elementem świątecznego czasu, a dla najmłodszych – jednym z najbardziej magicznych wspomnień zimy.
Podziwiać batlejkę w kościele Matki Bożej Anielskiej w Grodnie można do 2 lutego 2026 roku, fot.: Belta.by
Znadniemna.pl na podstawie Catholicnews.by, fot.: Belta.by
