Dziś przypada 155. rocznica śmierci Leona Zienkowicza (1808–1870) – publicysty, wydawcy i działacza emigracyjnego, którego największe dzieło, „Stroje narodu polskiego z wiernym opisem jego obyczajów, zwyczajów i sposobu bycia”, stało się jednym z najpiękniejszych ilustrowanych wydawnictw XIX wieku. Jak podkreślał wybitny znawca okresu romantyzmu w polskiej kulturze prof. Jacek Lyszczyna, „Zienkowicz był jedną z wyróżniających się postaci polskiego życia emigracyjnego doby romantyzmu”.
Korzenie i młodość
Leon Zienkowicz urodził się 11 kwietnia 1808 roku w Lachach koło Prużan na Polesiu. Dorastał w środowisku drobnoszlacheckim, gdzie patriotyzm i przywiązanie do tradycji były naturalnym elementem wychowania.
Pierwsze nauki pobierał w gimnazjum w Świsłoczy, znanym z wysokiego poziomu i atmosfery sprzyjającej działalności patriotycznej. To właśnie tam zetknął się z tajnymi stowarzyszeniami młodzieżowymi, które przygotowały go do późniejszej aktywności politycznej.
Uniwersytet Warszawski i początki kariery
Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim. Już jako student dał się poznać jako redaktor i wydawca – wspólnie z Konstantym Gaszyńskim prowadził „Pamiętnik dla Płci Pięknej”.
Był to początek jego kariery wydawniczej, która wkrótce nabrała wymiaru politycznego. Zienkowicz stał się jednym z głosów Wielkiej Emigracji, łącząc działalność literacką z patriotyczną misją.
Stroje jako manifest polityczny
Największą sławę przyniosło mu dzieło „Stroje narodu polskiego z wiernym opisem jego obyczajów, zwyczajów i sposobu bycia” (1841). Album, ilustrowany przez Jana Nepomucena Lewickiego, zawierał 39 ręcznie kolorowanych litografii.
Za stroną onebid.pl publikujemy wybrane ilustracje z dzieła życia Leona Zienkowicza:
Strona tytułowa paryskiego wydania albumu autorstwa Leona Zienkowicza z 1841 roku
Dom aukcyjny Rempex podkreśla, że publikacja ta była „jednym z najpiękniejszych ilustrowanych dzieł polskich XIX wieku, uznanym jako wielkie osiągnięcie edytorskie Wielkiej Emigracji”. Stroje ludowe stały się nie tylko dokumentem etnograficznym, ale i manifestem narodowej tożsamości.
Dziedzictwo i rocznica śmierci
Leon Zienkowicz zmarł w Paryżu 12 grudnia 1870 roku. Pozostawił po sobie spuściznę, która łączyła literaturę, publicystykę i edytorstwo. Jego prace były świadectwem epoki, w której kultura pełniła rolę politycznego oręża.
Dziś, w 155. rocznicę śmierci naszego krajana, pamiętamy go jako romantyka, który potrafił połączyć pasję dokumentowania kultury z misją polityczną. Jak podkreślał prof. Lyszczyna, jego działalność była „wielkim osiągnięciem edytorskim Wielkiej Emigracji”.
Opr. Adolf Gorzkowski, ilustracja: Polskojęzyczne wydanie albumu pt. „Stroje narodu polskiego z wiernym opisem jego obyczajów, zwyczajów i sposobu bycia” autorstwa Leona Zienkowicza, źródło: Onebid.pl
