Józef Leśniewski (1867–1921) to jedna z kluczowych postaci w historii Wojska Polskiego i odrodzonej Rzeczypospolitej. Generał, minister spraw wojskowych i doświadczony dowódca, którego życie splatało się z największymi wyzwaniami dla Polski na przełomie XIX i XX wieku. Urodzony na Kresach, w majątku Poznajów koło Witebska, wyruszył z rodzinnej Witebszczyzny, by stać się twórcą struktur wojskowych młodej Rzeczypospolitej. Jego historia to opowieść o odwadze, determinacji i poświęceniu, które kształtowały losy narodu w burzliwych czasach.
Dzieciństwo na Kresach
Józef Krzysztof Leśniewski przyszedł na świat 26 września 1867 roku w majątku Poznajów koło Witebska, w rodzinie ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych. Ojciec, Wincenty, zarządzał majątkiem, a matka, Elżbieta z Kossów, dbała o wychowanie dzieci w duchu polskiej kultury i historii. Już od najmłodszych lat Józef wykazywał sie wyjątkową inteligencją i dyscypliną – cechy, które później okazały się kluczowe w jego wojskowej karierze.
W 1884 roku rozpoczął naukę w II Konstantynowskiej Szkole Wojskowej w Petersburgu, a po jej ukończeniu wstąpił do armii rosyjskiej. Służba w elitarnych jednostkach, takich jak Sankt Petersburski Pułk Lejbgwardii Króla Fryderyka Wilhelma III, pozwoliła mu zdobyć doświadczenie wojskowe i przygotować się do roli dowódcy w czasach, gdy Polska odzyskiwała niepodległość.
W ogniu walk i wyzwań
W czasie I wojny światowej Leśniewski objął dowództwo 3 Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918), utrzymując wysoką sprawność bojową jednostki w trudnych warunkach. Jego żołnierze cenili go zarówno za wiedzę wojskową, jak i troskę o codzienne życie na froncie.
W lipcu 1920 roku generał Leśniewski został członkiem Rady Obrony Państwa, a od sierpnia przewodniczył Oficerskiemu Trybunałowi Orzekającemu i był członkiem Rady Wojennej. Jego decyzje miały wpływ m.in. na przyjmowanie oficerów do służby w Wojsku Polskim i organizację armii w krytycznym okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Droga do odrodzonej Polski
Józef Leśniewski (w mundurze) na posiedzeniu rządu Leopolda Skulskiego. Fot.: wikipedia.org
W 1918 roku Leśniewski aktywnie uczestniczył przy formowaniu III Korpusu Polskiego. Jako dowódca Grupy Operacyjnej w czasie walk o Lwów wykazał się odwagą i wybitnymi zdolnościami dowódczymi. Wielokrotnie ranny, był odznaczany najwyższymi polskimi orderami, w tym pośmiertnie Orderem Wojennym Virtuti Militari za wybitne zasługi bojowe.
27 lutego 1919 roku został mianowany generałem-porucznikiem, a później stopień ten został zweryfikowany do generała dywizji. Tego samego dnia Marszałek Józef Piłsudski powołał go na stanowisko pierwszego ministra spraw wojskowych w rządzie Ignacego Paderewskiego. Tekę ministra zachował w kolejnych rządach: Leopolda Skulskiego, Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa.
Jako minister Leśniewski przyczynił się do ukształtowania struktur naczelnej władzy wojskowej w początkowym okresie po odzyskaniu niepodległości. Naczelnik Państwa powierzył kierownictwo nad armią osobie, która posiadała nie tylko wiedzę i doświadczenie bojowe, ale również wybitne zdolności organizacyjne.
Człowiek poza mundurem
Leśniewski był nie tylko żołnierzem i politykiem, ale również człowiekiem skromnym i zaangażowanym społecznie. Po zakończeniu służby wspierał byłych żołnierzy oraz młode kadry wojskowe.
Był żonaty z Heleną z Wróblewskich (1868–1920), z którą miał pięcioro dzieci: Helenę Jadwigę (ur. 1894), Adama (1896–1920), podporucznika artylerii Wojska Polskiego, pośmiertnie odznaczonego Orderem Virtuti Militari, Kazimierza (1897–1957), majora artylerii Wojska Polskiego, kawalera Orderu Virtuti Militari, Marię Magdalenę (ur. 1901), żonę Stefana Gorskiego i Anielę (ur. 1904)
Grób Józefa Leśniewskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (2023). Fot.: wikipedia.org
Zmarł nasz bohater 3 października 1921 roku w Warszawie na nowotwór złośliwy i został pochowany 7 października na cmentarzu Powązkowskim. Jego grób został odnowiony w 2023 roku, przypominając o zasługach generała kolejnym pokoleniom. Był odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych oraz francuską Legią Honorową.
Opr. Waleria Brażuk/Znadniemna.pl
