Na dzisiaj przypada 102. rocznica urodzin kontradmirała Zygmunta Rudomino – wybitnego przedstawiciela Marynarki Wojennej PRL, oficera liniowego i sztabowego, dowódcy jednostek morskich, uczestnika II wojny światowej oraz świadka i współtwórcy powojennej historii militarnej obecności Polski na morzu.
Jego losy odzwierciedlają dramatyzm XX wieku – od deportacji na Syberię, przez szlak bojowy 1 Armii Wojska Polskiego, aż po najwyższe stanowiska w strukturach marynarki wojennej państwa socjalistycznego.
Wczesne lata, zesłanie i wojenne losy
Zygmunt Rudomino urodził się 1 lipca 1923 roku w Głębokiem (w obwodzie witebskim na Białorusi) w rodzinie Ignacego Rudomino i Marii z Łabuńskich.
Ojciec chłopca był osadnikiem wojskowym, pracował jako ekspedient handlowy i był w powiecie brasławskim znanym działaczem spółdzielczym. Ponadto był właścicielem 14-hektarowego gospodarstwa rolnego. Matka Zygmunta pochodziła z rodziny inteligenckiej.
Chłopak z powodzeniem ukończył szkołę podstawową i wstąpił do Gimnazjum Ogólnokształcącego Towarzystwa Szkoły Średniej w Brasławiu. Nie wiadomo, czy zdał maturę. Być może uniemożliwił to wybuch II wojny światowej i zajęcie Brasławszczyzny przez Armię Czerwoną po 17 września 1939 roku…
W 1940 roku cała rodzina Rudomino została deportowana na Syberię, co miało ogromny wpływ na dalsze losy przyszłego kontradmirała.
Na zesłaniu młody człowiek pracował przy wyrębie lasu i jako marynarz rzeczny.
W grudniu 1943 roku dwudziestolatek zaciągnął się do formującej się w ZSRR 1. Armii Wojska Polskiego.
Z Wojskiem Polskim Zygmunt przeszedł cały szlak bojowy. Brał udział w walkach o Warszawę, forsowaniu Odry, zdobyciu Berlina i innych kluczowych operacjach końcowego etapu wojny.
Kariera w Marynarce Wojennej
Po wojnie młody weteran wojenny rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej Polski Ludowej jako podoficer. Już w 1949 roku ukończył Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej w Gdyni, plasując się na trzecim miejscu wśród najlepszych absolwentów swojego rocznika.
Na pierwsze stanowisko służbowe po ukończeniu szkoły oficerskiej skierowano go do dywizjonu okrętów podwodnych w Gdyni, gdzie został oficerem wachtowym ORP „Żbik”. W 1951 roku objął funkcję pomocnika szefa wydziału ds. okrętów podwodnych Wydziału III Operacyjnego Sztabu Głównego Marynarki Wojennej w Gdyni. Od lutego 1952 był starszym pomocnikiem szefa wydziału operacyjnego ds. morskich, a od marca 1953 szefem wydziału operacyjnego w Sztabie Głównym Marynarki Wojennej. W grudniu 1954 awansował na stanowisko zastępcy szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej ds. operacyjnych. Od sierpnia 1955 do grudnia 1957 przebywał na Wyższym Akademickim Kursie Operacyjnym w Akademii Marynarki Wojennej ZSRR im. Woroszyłowa w Leningradzie. Kurs ukończył z oceną bardzo dobrą uzyskując tytuł oficera dyplomowanego. Od grudnia 1957 do grudnia 1961 roku dowodził Brygadą Obrony Wodnego Rejonu Głównej Bazy Marynarki Wojennej w Helu. W dniach 22–26 maja 1959 na czele zespołu okrętów złożył pierwszą po wojnie wizytę kurtuazyjną Marynarki Wojennej w Kopenhadze. Od grudnia 1961 był zastępcą szefa Sztabu Głównego ds. operacyjnych w Dowództwie Marynarki Wojennej. 9 października 1963 roku awansował na stopień wojskowy kontradmirała. Akt nominacyjny wręczył mu w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL Aleksander Zawadzki. W dniach 3–7 maja 1965 był dowódcą zespołu okrętów, który złożył wizytę w Narwiku, a w dniach 28–31 lipca 1967 roku w Edynburgu. W kwietniu 1966 roku został pierwszym dowódcą 8 Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. W latach 1968–1983 zajmował stanowisko szefa Służb Technicznych i Zaopatrzenia – zastępcy dowódcy Marynarki Wojennej ds. techniki i zaopatrzenia. Stanowisko to zajmował przez ponad 15 lat – do 1 sierpnia 1983 roku. Po zdaniu obowiązków służbowych pozostawał w dyspozycji MON do czasu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.
Odznaczenia i uznanie
Za służbę wojenną i powojenną Zygmunt Rudomino został uhonorowany wieloma odznaczeniami:
Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski;
Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945;
Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk;
Medalem za Warszawę 1939–1945;
Medalem za Berlin 1945.
Kontradmirał Zygmunt Rudomino był ceniony przez dowództwo i władze PRL, jako sprawny organizator, pragmatyk i lojalny oficer – był przykładem żołnierza lojalnego wobec państwa i oddanego swojej formacji.
Dziedzictwo i pamięć
Zmarł urodzony głeboczanin 26 października 1993 roku w Gdyni.
Jego prochy spoczęły na cmentarzu Witomińskim, nazywanym Gdyńskimi Powązkami.
Grób kontradmirała Zygmunta Rudomino i jego żony Bogdy na cmentarzu Witomińskim w Gdyni, fot.: Wikipedia
Postać Zygmunta Rudomino pozostaje przykładem konsekwentnego awansu społecznego i wojskowego w realiach Polski Ludowej.
W pamięci potomnych nasz krajan zapisał się jako jeden z tych dowódców, którzy zachowując profesjonalizm i godność oficera, potrafili poruszać się w złożonej strukturze polityczno-wojskowej Polskiej Republiki Ludowej.
Cześć Jego Pamięci!
Oprac. Adolf Gorzkowski
