Kościół katolicki obchodzi dziś uroczystość Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki), jedno z najważniejszych wydarzeń w roku liturgicznym, które kończy pięćdziesięciodniowy okres wielkanocny. Święto to upamiętnia moment, gdy na zebranych w Wieczerniku apostołów zstąpił Duch Święty, dając im odwagę i mądrość do głoszenia Ewangelii. To wydarzenie uznaje się za symboliczny początek Kościoła.
Duch Święty – źródło życia Kościoła
„Duch Święty jest duszą Kościoła. Bez Niego nie może być ani wiary, ani nadziei, ani miłości” – przypominał św. Jan Paweł II w homilii na Zesłanie Ducha Świętego w 1998 r. – „To On budzi charyzmaty, rozpala modlitwę, prowadzi do jedności i odnawia oblicze ziemi – tej ziemi”.
W języku liturgicznym uroczystość nosi nazwę Pięćdziesiątnicy (Pentēkostē), ponieważ przypada pięćdziesiątego dnia po Zmartwychwstaniu. Zgodnie z relacją św. Łukasza (Dz 2,1–11), Duch Święty objawił się w postaci wichru i ognistych języków, a apostołowie zaczęli przemawiać różnymi językami – zapowiadając powszechność Kościoła i jedność ponad podziałami.
Zapowiedź Ducha Świętego
Zapowiedź Ducha Świętego obecna była już w proroctwach Starego Testamentu, a pełni jej udzielił Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy: „A Paraklet, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co ja wam powiedziałem”.
W Dziejach Apostolskich św. Łukasz opisuje, jak Duch Pocieszyciel wypełnił dom, w którym trwali uczniowie, a ogniste języki spoczęły na każdym z nich. Napełnieni Duchem Świętym, zaczęli głosić z odwagą zbawcze dzieło Jezusa.
Powstanie Kościoła
Zesłanie Ducha Świętego oznacza powstanie Kościoła – wspólnoty posłanej do wszystkich narodów, nieprzypisanej żadnemu środowisku czy kulturze. Jak uczy Sobór Watykański II, Kościół jest „niejako sakramentem zjednoczenia ludzi z Bogiem i budowania jedności rodzaju ludzkiego” (Lumen gentium).
Duch Święty udziela siedmiu darów: mądrości, rozumu, rady, męstwa, umiejętności, pobożności i bojaźni Bożej. Uzdalnia wiernych do świadectwa w świecie, kieruje losami Kościoła, powołuje nowe inicjatywy, wybiera misjonarzy, natchnął wybór św. Macieja do grona apostołów, a Pawła i Barnabę – do głoszenia Ewangelii.
„Duch Święty nie należy do przeszłości ani przyszłości – On jest dziś. Działa tu i teraz” – przypominał papież Franciszek podczas modlitwy Regina Coeli w 2021 roku.
Historia i liturgia uroczystości
Uroczystość Zesłania Ducha Świętego obchodzona jest od starożytności. Początkowo łączona z Wielkanocą, od IV wieku stała się osobnym świętem. Wprowadzenie jej do kalendarza liturgicznego zatwierdził Synod w Elwirze (306 r.). Papież Leon XIII rozpowszechnił praktykę nowenny przed uroczystością.
Liturgia dnia wyróżnia się czerwonym kolorem szat – symbolem ognia i misyjnej gorliwości. W centrum znajduje się opis zesłania Ducha (Dz 2,1–11), fragment z 1 Listu do Koryntian o różnorodności darów (1 Kor 12) oraz Ewangelia św. Jana (J 20,19–23) – przekazująca uczniom Ducha jako źródło przebaczenia.
Przed Ewangelią śpiewana jest sekwencja „Veni Sancte Spiritus” („Przybądź, Duchu Święty”), zwana „Złotą Sekwencją” – uroczyste wezwanie do działania Pocieszyciela.
W wielu parafiach i wspólnotach zakonnych odbywa się Wigilia Zesłania Ducha Świętego – rozbudowana liturgia na wzór Wigilii Paschalnej z rozszerzoną Liturgią Słowa. Popularne są czuwania modlitewne, adoracje i modlitwy o odnowienie darów Ducha. Szeroko praktykowana jest także Nowenna do Ducha Świętego.
W Polsce uroczystość znana jest również jako Zielone Świątki – nazwa nawiązuje do wiosennego odrodzenia przyrody. Kościoły i domy przyozdabia się młodymi brzózkami i tatarakiem, a ludowe obrzędy niosą radosny ton i wiosenną symbolikę.
Symbole i dzień wolny w Europie
W ikonografii chrześcijańskiej Duch Święty przedstawiany jest jako gołębica, ogień lub snop światła. W barokowych świątyniach często symbolizuje Go jasne światło wpadające przez kopułę świątyni.
Zesłanie Ducha Świętego obchodzone jest przez dwa dni – w wielu krajach europejskich, m.in. w Niemczech, Francji czy Danii, poniedziałek pozostaje dniem wolnym od pracy. W Polsce drugi dzień świąt zniesiono w 1951 roku. Wyjątek stanowią wierni Kościoła Zielonoświątkowego, dla których dzień ten jest ustawowo wolny.
Uroczystość Zesłania Ducha Świętego jest kluczowym momentem w historii Kościoła, symbolizującym jego początek i misję. Duch Święty, jako dusza Kościoła, nieustannie działa, inspirując wiernych do głoszenia Ewangelii i budowania jedności. Święto to, obchodzone od starożytności, jest okazją do refleksji nad darami Ducha i ich rolą w życiu wspólnoty chrześcijańskiej.
Znadniemna.pl/KAI
