Wystawa pt. „Grodno na dawnych mapach i planach” została otwarta 7 lutego 2025 roku w Sali Owalnej Nowego Zamku w Grodnie. O wydarzeniu poinformował na stronie facebookowej Grodzieńskiego Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego Andrej Waszkiewicz, kierownik wydziału historii nowożytnej placówki.
Prezentowane na wystawie mapy i plany miasta Grodna obejmują okres od początku XVIII wieku do połowy XX wieku. Najstarszy plan, to tzw. „Plan sztokholmski” z 1706 r., został sporządzony przez szwedzkich kartografów wojskowych i przedstawia rosyjskie fortyfikacje wojskowe Grodna z czasów Wielkiej Wojny Północnej (1700-1721).
Eksponatem najmłodszym, wśród prezentowanych na wystawie, jest niemiecki plan Grodna z 1940 r. Sowieccy funkcjonariusze ruchu oporu zaznaczyli na nim lokalizację jednostek wojskowych niemieckich okupantów.
Na wystawie zaprezentowano także plany Grodna z lat 1783 i 1795, pochodzące ze zbiorów Rosyjskiego Wojskowo-Historycznego Archiwum. Jeden z nich – plan z 1783 roku – został sporządzony przez grodzieńskiego geodetę Józefa Markiewicza. Jest on unikatowy i bardzo ważny dla badaczy – przedstawia bowiem właścicieli wszystkich domów w Grodnie sprzed prawie dwóch i pół wieku.
Plan Grodna z XVIII stulecia, fot.: Hrodna.life
Na planie z 1882 r., odrestaurowanym przez konserwatorów muzealnych można zobaczyć Grodno, którego nigdy nie było. Jest to bowiem pierwszy ogólny plan rozwoju Grodna, który ostatecznie nie został zrealizowany z powodu strasznego pożaru który zniszczył znaczą część zabudowy miasta w 1885 roku.
Wiele eksponowanych na wystawie planów powstało dzięki rosyjskiemu wojsku, które od ponad stu lat zamierzało przekształcić gród nad Niemnem w twierdzę nie do zdobycia. Na wystawie można zatem zobaczyć dwa plany budowy twierdzy Grodno – z 1810 i 1914 roku.
Jeden z planów Twierdzy Grodno, fot.: Hrodna.life
Na uwagę zasługuje także tzw. „plan geodezyjny Augustinki” z 1931 r. Jest to pierwszy dokładny plan Grodna, z którego służby miejskie korzystały do końca lat 50. XX wieku.
Plany z Rosyjskiego Wojskowo-Historycznego Archiwum i innych zagranicznych zbiorów archiwalnych, przedstawiono na wystawie w postaci kopii, natomiast plany ze zbiorów Grodzieńskiego Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego są oryginałami.
W ekspozycji mapy zostały uzupełnione eksponatami z epoki – starymi pocztówkami, fotografiami, książkami i przedmiotami, związane z miejscem widocznym na mapie.
Łącznie na wystawie prezentowanych jest ponad dwadzieścia map oraz planów Grodna, a także poszczególnych fragmentów grodu nad Niemnem.
Wystawa pt. „Grodno na dawnych mapach i planach” w Sali Owalnej Nowego Zamku w Grodnie jest czynna codziennie (oprócz poniedziałków) od godz. 10:00 do 18:00.
Znadniemna.pl za Facebook.com, fot.: Hrodna.life
