Romuald Mieczkowski, legendarny wileński poeta, dziennikarz, publicysta, scenarzysta i reżyser, a także współzałożyciel oraz redaktor naczelny kwartalnika literackiego „Znad Wilii” był gościem Festiwalu „Wilno w Gdańsku/Vilnius Gdanske”, który zakończył się w minioną niedzielę.
Udział w Festiwalu serdecznego przyjaciela redakcji naszego portalu, którego nazwa jest efektem inspiracji ze strony czasopisma, redagowanego przez Romualda Mieczkowskiego, przyjmował podczas Festiwalu życzenia „Sto lat”. Były one kierowane pod adresem dzieła jego życia, jakim jest obchodzący w tym roku swoje 35-lecie kwartalnik literacki „Znad Wilii”. Ale Romuald Mieczkowski, będący człowiekiem instytucją o niezwykle szerokich zainteresowaniach i olbrzymim dorobku twórczym, interesował uczestników Festiwalu nie tylko jako wydawca, czy organizator polskiego życia kulturalnego Wilna.
W rozmowie z dyrektorem artystycznym Festiwalu Tomaszem Snarskim, Polak z Litwy zgodził się opowiedzieć o swojej znajomości, a nawet przyjaźni z polskim noblistą Czesławem Miłoszem, którego rokiem z woli Senatu RP jest dobiegający końca rok 2024.
Z Romualdem Mieczkowskim rozmawiał Tomasz Snarski (po prawej), dyrektor artystyczny Festiwalu „Wilno w Gdańsku/Vilnius Gdanske” i autor kwartalnika „Znad Wilii”
To właśnie Czesław Miłosz wysłał młodzieńcze jeszcze wiersze Romualda Mieczkowskiego do Jerzego Giedroycia, sprawiając, iż poeta z Wilna zadebiutował na łamach paryskiej „Kultury”. Sympatia, jaką darzył wileńskiego kolegę noblista wyraziła się także w tym, że noblista wyróżnił Romualda Mieczkowskiego Międzynarodową Nagrodą swojego imienia.
Opowieść o swoich relacjach z wybitnymi postaciami polskiej kultury i sztuki XX stulecia , m.in. Czesławem Miłoszem i Jerzym Giedroyciem, Romuald Mieczkowski przeplatał historiami, związanymi z obchodzącym Jubileusz 35-lecia kwartalnikiem „Znad Wilii”.
Romuald Mieczkowski na tle foto portretu Czesława Miłosza autorstwa redaktora naczelnego „Znad Wilii”
Czasopismo powstało w 1989 roku jako dwutygodnik poświęcony aktualnościom politycznym i społecznym, relacjonujący między innymi walkę Litwinów i mieszkających na Litwie Polaków o niepodległość i niezależność Litwy od ZSRR. W roku 2000 wydawca „Znad Wilii” Romuald Mieczkowski ze względu na problemy finansowe postanowił zamknąć tytuł. Przeszkodzić mu w tym zdążył jednak Jerzy Giedroyć.
Niedługo przed odejściem do lepszego świata legendarny wydawca wezwał wileńskiego kolegę do siebie i nakazał mu, aby ten nie przerywał wydawanie „Znad Wilii”. – Jerzy Giedroyć, kiedy wywołał mnie na dywanik, powiedział, że jeżeli zamknę gazetę, to zostanę zdrajcą. „Przecież nikt się z wami nie będzie liczył, jeżeli nie wytworzycie wyższej kultury, wyższej poprzeczki, jak nie będziecie partnerami” – cytował Giedroycia Romuald Mieczkowski. Zaznaczył, iż podczas tej pamiętnej rozmowy wspólnie z redaktorem „Kultury” wypracowali oni obowiązujące do dzisiaj format i koncepcję czasopisma, w którym zaczęto poświęcać więcej uwagi tematom kulturalnym ze szczególnym uwzględnieniem literatury nie tylko polskojęzycznej, lecz także tworzonej w językach innych narodów, zamieszkujących Litwę. Od 2000 roku jest więc bogato ilustrowanym 160-stronicowy kwartalnikiem o tematyce kulturalno-społecznej.
Romuald Mieczkowski z jubileuszowym numerem „Znad Wilii”
Za dziesięciolecia istnienia pismo stało się instytucją i zjawiskiem, na bazie którego nie tylko powstawało wiele inicjatyw Polaków na Litwie, ale przede wszystkim budowano partnerstwo z Litwinami.
Jubileuszowy numer kwartalnika „Znad Wilii”
„Mało w Wilnie jest osób piszących i czytających, którzy tego tytułu nie znają – czy to w wersji dwutygodnika, czy kwartalnika. I to jest właśnie ta najcenniejsza dla mnie nagroda. Na bazie tego tytułu powstał pomysł stworzenia Radia Znad Wilii. To tutaj, kiedy rozwinęła się technika i redakcje nie musiały już mieć gabinetów, sekretarek, tylko dziennikarze zaczęli pracować przy komputerach, powstał pomysł stworzenia w miejscu, gdzie mieściła się redakcja, galerii artystycznej. Poza tym przy kwartalniku powstało Studio Dokumentalistyki Filmowej, biblioteka i wydawnictwo Znad Wilii, w ramach którego do tej pory wydajemy średnio dwie książki rocznie” – opowiadał Romuald Mieczkowski.
Świętujący Jubileusz 35-lecia, kwartalnik „Znad Wilii” miał poparcie takich autorytetów, jak Zbigniew Brzeziński, Jerzy Giedroyć, Jan Nowak-Jeziorański. Jego autorami byli wybitni przedstawiciele życia intelektualnego Litwy, m.in.: znany litewski poeta, eseista Tomas Venclova, filozof Arvydas Juozaitis, eseista i scenarzysta Pranas Morkus i inni.
„Żeby coś robić, w każdej dziedzinie trzeba określić klasę, w której chce się grać. My zawiesiliśmy poprzeczkę wysoko, licząc, że ci, którzy sprostają temu wyzwaniu, będą kimś. Udało się. Wśród naszych pracowników byli znani w swoich dziedzinach naukowcy z tytułami, poeci, dziennikarze” – wymieniał Mieczkowski.
Jak dodał, tytuł „Znad Wilii” okazał się bardzo pojemny. „Ukazywał geografię – miejsce w którym działa redakcja i do którego kierowane są jej zainteresowania, co twórcom czasopisma jest drogie. Tytuł, krótko mówiąc pokazywał, kim jesteśmy” – opowiadał twórca legendarnego kwartalnika.
Kwiaty dla Jubilata
Redakcja portalu Znadniemna.pl składa Romualdowi Mieczkowskiemu oraz wszystkim twórcom inspirującego nas nie tylko nazwą kwartalnika „Znad Wilii” najserdeczniejsze życzenia z okazji Jubileuszu ich dzieła i życzy tradycyjnych Stu Lat w służbie narodom, zamieszkującym teren historycznej Wileńszczyzny, obejmującej przecież również obszar, znajdujący się w polu zainteresowań portalu Znadniemna.pl!
Znadniemna.pl
