Na dzisiaj, 8 lipca 2023 roku, przypada 115 rocznica śmierci urodzonego w Mińsku Litewskim wybitnego polskiego działacza oświatowego przełomu XIX i XX stuleci – Konrada Prószyńskiego, posługującego się pseudonimem Kazimierz Promyk. 15 lat temu, w 100. rocznicę śmierci naszego wybitnego krajana, jego wnuk Mieczysław Prószyński uruchomił stronę internetową konradproszynski.pl, poświęconą znamienitemu dziadkowi.
Pragnąć upamiętnić wybitnego Polaka z Kresów i popularyzować jego spuściznę, zamieszczamy poniżej krótki rys biograficzny Konrada Prószyńskiego i zachęcamy Państwa do odwiedzania strony jego imienia stworzonej przez wdzięcznego potomka: KLIKNIJ, ABY PRZEJŚĆ NA KONRADPROSZYNSKI.PL.
Konrad Prószyński urodził się 19 lutego 1851 roku w Mińsku Litewskim, w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Był synem Stanisława Antoniego Prószyńskiego i Pelagii z domu Kułak.
Ojciec naszego bohatera prowadził w Mińsku zakład fotograficzny. Był to jeden z pierwszych w Polsce zakładów, świadczących usługi w nowopowstałej i modnej branży (założony w 1839 roku).
Ojciec Konrada był także polskim działaczem patriotycznym, którego carskie władze wraz z małżonką i dziećmi zesłały do Tomska w zachodniej Syberii. W sformułowanym przeciwko ojcu oskarżeniu o działalność patriotyczną, znalazł się argument, że umieszczał on symbole narodowe Polski i Litwy na robionych przez siebie fotografiach rodzinnych.
Konrad Prószyński zawdzięczał zesłaniu znajomość ze Stanisławem Witkiewiczem, późniejszym historykiem sztuki i krytykiem literackim oraz synem Ignacego Witkiewicza, zesłanego do Tomska za udział w powstaniu styczniowym. Wraz ze Stanisławem Witkiewiczem nasz bohater w wieku 17 lat przedostał się do kraju i po kilkuletnich staraniach, w 1873 roku, uzyskał zwolnienie z zesłania także swoich rodziców oraz rodzeństwa.
Patriotyzm polski okazał się cechą dziedziczną Prószyńskich. W 1875 roku Konrad założył tajne Towarzystwo Oświaty Narodowej, mające na celu szerzenie oświaty wśród ludu. Jako działacz oświatowy Konrad Prószyński opracowywał elementarze do nauki języka polskiego. Był autorem m.in. pierwszego nowoczesnego elementarza (rok wydania – 1875) oraz wydanej w 1879 roku „Obrazkowej nauki czytania i pisania”. Praca ta w roku 1893 odniosła zwycięstwo na międzynarodowej wystawie Londyńskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
Konrad Prószyński propagował nauczanie indywidualne metodą samokształcenia; położył też wielkie zasługi w upowszechnianiu czytelnictwa na wsi, wydając od 1881 roku tygodnik dla chłopów pt. „Gazeta Świąteczna”. Był zwolennikiem pracy organicznej i solidaryzmu narodowego. W 1878 roku nasz bohater założył w Warszawie Księgarnię Krajową, zajmującą się rozpowszechnianiem literatury popularnej oraz popularnonaukowej.
Za swoje osiągnięcia i zasługi na niwie szerzenia oświaty polskiej otrzymał tytuł członka honorowego Towarzystwa Szkoły Ludowej.
Był także członkiem Ligi Narodowej, tajnej polskiej organizacji politycznej, działającej na terenie wszystkich trzech zaborów.
Konrad Prószyński był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa miał czworo dzieci, a w drugim związku urodziło ich się aż siedmioro.
Synem najmłodszego z synów Konrada Prószyńskiego był Marek Józef Prószyński, ojciec Mieczysława Prószyńskiego, ps. Bimon, człowieka o różnorodnych zdolnościach i zainteresowaniach. Podobnie jak jego wybitny dziadek Mieczysław Prózsyński ma zasługi i osiągnięcia jako wydawca. Jest też znanym i cenionym astrofizykiem, alpinistą, a nawet skoczkiem spadochronowym.
To właśnie wnukowi zawdzięczamy istnienie strony internetowej o urodzonym mińszczaninie Konradzie Prószyńskim (ps. Kazimierz Promyk), który zmarł 115 lat temu w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera T-1-15/16).
Znadniemna.pl na podstawie Wikipedia.pl oraz Konradproszynski.pl, na zdjęciu Konrad Prószyński, ps. Kazimierz Promyk w 1875 roku, fot.: commons.wikimedia.org
