„Dziadek w polskim mundurze”: Mieczysław Karol Kamieński herbu Rola, ps. „Sapieha”

Dzisiaj mamy wyjątkowy odcinek akcji „Dziadek w polskim mundurze”. Po raz pierwszy prezentujemy bowiem bohatera Powstania Styczniowego – podpułkownika Mieczysława Karola Kamieńskiego herbu Rola, który uczestniczył w największym polskim zrywie narodowościowym XIX stulecia pod pseudonimem „Sapieha”.

Swojego dalekiego przodka zgłosił do akcji nasz autor, działacz Związku Polaków na Białorusi w Mińsku, krajoznawca i potomek rodu Kamieńskich herbu Rola Igor Stankiewicz.

Pasją Igora Stankiewicza jest badanie swoich korzeni rodzinnych. Odtworzył on historię swojej rodziny, sięgającą wstecz kilku stuleci i kilkunastu pokoleń. Wśród swoich dalekich przodków Igorowi Stankiewiczowi udało się odnaleźć postać wybitną – Mieczysława Karola Kamieńskiego herbu Rola, walczącego w Powstaniu Styczniowym w stopniu podpułkownika pod pseudonimem „Sapieha”.

Związki Mieczysława Karola Kamieńskiego z linią rodu Kamieńskich, od której wywodzi swoje korzenie Igor Stankiewicz, naszemu autorowi udało się ustalić na forum strony internetowej www.radzima.net, na którym zawiązał korespondencję  z praprawnukiem naszego dzisiejszego bohatera w prostej linii Mieczysławem Kamieńskim, szukającym w Internecie informacji o leżącym na ziemi lidzkiej majątku Rutkiewicze (obecnie – wieś w rejonie szczuczyńskim obwodu grodzieńskiego).

Z informacji, pozyskanych od Mieczysława Kamieńskiego i sprawdzonych przez Igora Stankiewicza w archiwach, wynikło, że Rutkiewiczami ród Kamieńskich władał od 1642 roku.

Majątek ten otrzymał we władanie od Króla Polski Władysława IV Wazy Jarosz Kamieński herbu Rola. Po jego śmierci trzej synowie szlachcica  Tobiasz, Jarosz i Krzysztof podzielili Rutkiewicze między sobą. Później zaś daleki przodek Igora Stankiewicza – Jan Kamieński, będący potomkiem jednego z braci, którzy odziedziczyli Rutkiewicze – opuścił rodzinne gniazdo i osiedlił się w okolicach Orszy, zakładając rodzinę, z której w prostej linii pochodzi Igor Stankiewicz.

Praprawnuk naszego dzisiejszego bohatera Mieczysław Kamieński ujawnił swojemu krewnemu z Białorusi Igorowi Stankiewiczowi, że Kamieńscy herbu Rola, przez kilka pokoleń byli obywatelami, niezwykle szanowanymi i cenionymi na ziemi lidzkiej. Piastowali funkcje sędziów, podczaszych i innych urzędników, a wywodzący się z tego rodu Benedykt Tadeusz Kamieński herbu Rola nawet został wybrany posłem powiatu lidzkiego na Wielki Sejm Czteroletni 1788-1792, który uchwalił Konstytucję Trzeciego Maja, pierwszą w dziejach Europy i drugą w historii świata Ustawę Zasadniczą po konstytucji USA.

Ale przystąpmy do opisu życia naszego dzisiejszego bohatera, który wprawdzie nie mógł włożyć munduru polskiego, gdyż, mieszkając w zaborze rosyjskim, rozpoczął karierę wojskową jako oficer Armii Imperium Rosyjskiego, aby potem wykorzystać zdobyte wyszkolenie wojskowe w walce z caratem o wolną Polskę w Powstaniu Styczniowym.

Mundury rosyjskie nosiła wówczas większość powstańczych oficerów, zdobiąc je w elementy narodowe. Na jednym z namalowanych portretów naszego bohatera można dostrzec oficerskie nakrycie głowy w kształcie rogatywki. Rogatywki postrzegane były przez powstańców, jako symbol narodowy, więc możemy uznać, że powstańczy oficer Mieczysław Karol Kamieński herbu Rola, nosił mundur polski.

Mieczysław Karol Kamieński herbu Rola urodził się w 1832 roku w nieistniejącym już majątku Rolbiewicze koło Lidy w rodzinie polskiego szlachcica Kazimierza Kamieńskiego i francuski Anny de Saint George.

Rodzice oddali syna do Akademii Wojennej w Petersburgu, po ukończeniu której Mieczysław Karol rozpoczął karierę wojskową w Armii Rosyjskiej, w której dosłużył się do stopnia majora, mając zaledwie około 30 lat.

Po wybuchu Powstania Styczniowego polski szlachcic, podobnie jak wielu oficerów Armii Rosyjskiej polskiego pochodzenia, zapoznał się z treścią Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego i wstąpił w szeregi powstańców.

Jako doświadczony, chociaż wciąż młody, oficer nasz bohater otrzymał przydział w Wydziale Wojny Rządu Narodowego, gdzie pełnił służbę pod dowództwem pułkownika Józefa Gałęzowskiego, swojego byłego profesora, wykładowcy balistyki na Akademii Wojennej w Petersburgu, będącego referentem Rządu Narodowego, a potem jednym z jego członków pod kierownictwem generała Romualda Traugutta.

Praprawnuk naszego bohatera udostępnił Igorowi Stankiewiczowi fotografię  notarialnie potwierdzonego rozkazu Rządu Narodowego z dnia 13 marca 1863 roku o nadaniu Mieczysławowi Karolowi Kamieńskiemu stopnia podpułkownika Wojska Polskiego Powstania Styczniowego.

O tym, że major Armii Imperium Rosyjskiego robi karierę wojskową w armii powstańczej dowiedziały się najwyższe władze Rosji. Jako wroga Imperium Mieczysława Karola Kamieńskiego zmuszono do opuszczenia okupowanych przez Rosję ziem polskich. Kamieńskim skonfiskowano także rodową siedzibę Rutkowicze. Rodowy majątek Kamieńskich przekazano wówczas we władanie lojalnemu wobec władz rosyjskich litewskiemu ziemianinowi, księciu Romanowi Sanguszce.

Nasz bohater, pozbawiony mienia i ścigany na terenie Imperium Rosyjskiego, uciekł przed prześladowaniem na teren zaboru austriackiego do Krakowa, skąd wkrótce wyjechał do Paryża.

W Paryżu nasz bohater zapoznał się z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim i zamieszkał w należącym do księcia hotelu Lambert, który stał się azylem dla wielu Polaków, zmuszonych do opuszczenia ojczyzny. Schronisko znajdowali tutaj zarówno uczestnicy Powstania Listopadowego (1830-1831), jak i Styczniowego (1863-1864).

Przebywając na emigracji w Paryżu Mieczysław Karol Kamieński poznał i poślubił Marię z domu Kober. Rodzinna legenda Kamieńskich głosi, że małżonka naszego bohatera miała polskie pochodzenie, chociaż do końca życia rozmawiała po polsku z wyraźnym akcentem.

Po porażce Francji w wojnie z Prusami rodzina Kamieńskich wyjechała na tereny okupowanej Polski – do Galicji, okupowanej przez Austriaków. Rzecz w tym, że w Galicji dużym majątkiem  Sieniawa władał książę Czartoryski, który musiał mieć duże zaufanie do Mieczysława Karola Kamieńskiego, gdyż powierzył mu funkcję zarządzającego swoim majątkiem w Sieniawie. Nasz bohater musiał wzorowo wykonywać swoje obowiązki. Funkcję zarządzającego majątkiem Czartoryskich w Sieniawie powierzali jemu bowiem także dziedzice Adama Jerzego Czartoryskiego po śmierci księcia.

W latach 90. XIX stulecia Mieczysław Karol Kamieński postanowił zrezygnować z poddaństwa Imperium Rosyjskiego i zdecydował się zostać poddanym monarchy Austro-Węgier. Jednocześnie podjął starania o potwierdzenie przynależności do szlacheckiego stanu i prawa do posługiwania się herbem Rola.

W 1897 roku władze Austro-Węgier potwierdziły zarówno szlacheckie pochodzenie naszego bohatera, jak i jego prawo do herbu. W odpowiednim dokumencie władze austriackie zaznaczyły, że szlacheckość Kamieńskich została potwierdzona jeszcze 14 sierpnia 1823 roku przez Zgromadzenie Szlachty guberni mińskiej, a swój szlachecki stan ród Kamieńskich wywodzi od szlachcica Jarosza Kamieńskiego, któremu tę godność, z prawem dziedziczenia jej przez potomków, nadano jeszcze w Królestwie Polskim.

Jako do poddanego monarchy Austro-Węgier w oficjalnych sytuacjach i dokumentach do nazwiska naszego bohatera należało zatem dodawać partykułę von, wskazującą na jego szlacheckie pochodzenie.

Ppłk Powstania Styczniowego Mieczysław Karol Kamieński przeżył I wojnę światową i doczekał się odzyskania przez Polskę Niepodległości, o którą walczył jako powstaniec. Władze II RP przyznały bohaterowi status weterana i wypłacały mu odpowiednie świadczenia kombatanckie, z których mógł on utrzymywać się u schyłku swojego życia.

Zmarł ppłk Powstania Styczniowego Mieczysław Karol Kamieński herbu Rola 14 lipca 1921 roku w miejscowości Jaworów (obecnie w obwodzie lwowskim na Ukrainie) gdzie został pochowany wraz z żoną Marią z domu Kober na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim.

Cześć Jego Pamięci!

Znadniemna.pl na podstawie opracowań Igora Stankiewicza, potomka rodu Kamieńskich