„Największe szczęście na świecie na końskim leży grzbiecie”

Przez całe lato Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białoruś będzie eksponowało wystawę „Equos. Koń. Конь”, przygotowaną we współpracy z Muzeum Południowego Podlasia przy wsparciu Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Białoruś i Instytutu Polskiego w Mińsku. Wernisaż wystawy odbył się 18 czerwca.

„Koń jaki jest, każdy widzi” – to najsłynniejsza sentencja autorstwa ks. Benedykta Chmielowskiego, autora pierwszej polskiej encyklopedii i swoistego kompendium wiedzy o otaczającym świecie pt. „Nowe Ateny” (wyd.1745r.). Inne zwierzęta w „Nowych Atenach” zostały opisane dokładniej. Natomiast konia autor encyklopedii uznał za zbyt oczywiste zwierzę, aby je opisywać – wówczas każdy szlachcic miał konia.

Z dawnych czasów koń jest nie tylko wiernym przyjacielem człowieka w jego życiu codziennym. Pojawia się również, jako jedna z najpopularniejszych postaci, w literaturze i sztuce. W bajkach, legendach, zagadkach, przysłowiach, tworzonych przez ludzi od wieków, zwierzę to ma swoje honorowe miejsce. Pisarze i poeci nowożytności opisują konia w prozie i wierszach. Od jaskiń paleolitycznych po dzisiejsze dni koń pozostaje jednym z najbardziej zapotrzebowanych tematów sztuk pięknych. Artyści zachwycają się i podziwiają jego zgrabne kształty, inteligencję, wierność, spryt, wytrzymałość, odwagę. To dzięki koniom cywilizacja miała możliwość oswajania przestrzeni. Koń był uczestnikiem przesiedleń, polowań i wojen, prac polowych, handlu… Nic dziwnego, że jest tematem przewodnim w wierzeniach mitologicznych i sztuce wielu dawnych ludów, jednocześnie służąc inspiracją dla twórców dzisiejszych.

Na wystawie w Mińsku zostały przedstawione dzieła artystów europejskich XVII–XXI ww. Pozwala to przedstawić percepcję zwierzęcia w ujęciu mistrzów różnych epok, szkół artystycznych, stylów i kierunków oraz interpretacje tego tematu w różnych gatunkach sztuki.

Od dłuższego czasu koń był ważnym bohaterem portretów i kompozycji batalistycznych i rodzajowych. Od wieku XVII jako samodzielny już bohater pojawia się w twórczości artystów animalistów.

W taki sposób kształtuje się specyficzne zjawisko artystyczne – gatunek „konny” lub hippiczny. Najbardziej znanymi polskimi przedstawicielami tego gatunku są: Juliusz, Wojciech i Jerzy Kossakowie, Marian Nowiński, Jan Kotowski, Wojciech Maciej Dziatko, Marek Sapetto oraz inni.

Wystawa składa się z działów tematycznych: koń w folklorze, w sztuce chrześcijańskiej, w sporcie, pracy, handel końmi, polowanie, jeźdźcy i zaprzęgi w malarstwie. Te tematy łączą dzieła o podobnych fabułach. Pozwoliło to na ukazanie stałego zainteresowania tematem ze strony artystów oraz wprowadzenie szerszego zestawu technik, pomysłów, stylów i generacji.

Ekspozycja prezentowana w Mińsku przedstawia więcej niż 200 utworów ze zbiorów Muzeum Południowego Podlasia (Biała Podlaska, Polska) i Muzeum Narodowego Republiki Białoruś. Na wernisażu wystawy, który się odbył 18 czerwca, byli obecni: ambasador RP na Białorusi Artur Michalski, zastępca ministra kultury RB Aleksandr Jacko, zastępca dyrektora Muzeum Narodowego RB Siergiej Wieczer, dyrektor Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej Violetta Jarząbkowska, zastępca dyrektora Instytutu Polskiego w Mińsku Tomasz Adamski, II sekretarz Ambasady RP w Mińsku Elżbieta Iniewska, I Radca Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej na Białorusi Marcin Wojciechowski, przewodniczący Białoruskiego Związku Malarzy Ryhor Sitnica, były wiceminister kultury RB, przewodniczący Białoruskiej Fundacji „Kultura” Tadeusz Strużecki, były minister kultury RB Anatol Butewicz, koordynator projektów artystycznych Instytutu Polskiego w Mińsku Aleksei Maciuszonok, i inni.
Idea wystawy pojawiła się rok temu po wystawie „Radziwiłłowie, Biała, Podlasie” ( z prywatnej kolekcji Macieja Radziwiłła), którą gościło Muzeum Południowego Podlasia.
Konie, jeźdźcy, zaprzęgi – ten szeroki temat określa jedną z kolekcji Działu Artystycznego Muzeum Południowego Podlasia. Na pojawienie się tej tematyki w zbiorach muzealnych miała znaczący wpływ bliskość najstarszej stadniny koni czystej krwi arabskiej w Janowie Podlaskim (rok zał. 1817) i organizowane tam przez Muzeum w latach 1975-1998 plenery malarskie.

Powiększająca się galeria malarstwa współczesnego była uzupełniana zakupami obrazów olejnych, rysunków, akwarel z motywem konia, autorstwa znakomitych artystów polskich tworzących w XIX i w 1 połowie XX wieku. Liczącą ponad 300 muzealiów kolekcję malarstwa dawnego i współczesnego, której tematem przewodnim jest koń, dopełniają rzeźby i wyroby rzemiosła artystycznego.

Do Mińska przyjechała najlepsza część stałej wystawy “Konie, jeźdźcy, zaprzęgi w malarstwie polskim XIX i XX wieku “.

Wystawa „Equos. Koń. Конь” będzie dostępna dla zwiedzających do 26 sierpnia.

Polina Juckiewicz z Mińska