W Mińsku otwarto wystawę o Białorusinach w Armii Andersa

Uroczyste otwarcie wystawy pt. „Białorusini w 2. Korpusie Polskim. Nieznane karty II wojny światowej”, autorstwa białoruskiego historyka Igora Mielnikowa odbyło się 1 września w Mińsku, w 77. rocznicę wybuchu II wojny światowej, w Białoruskim Państwowym Muzeum Historii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.

Na wernisażu była obecna senator RP Anna Maria Anders, córka generała Władysława Andersa, twórcy Armii Polskiej w ZSRR, zwanej Armią Andersa, która stała się podstawą formowania 2. Korpusu Polski Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którego żołnierzom pochodzenia białoruskiego jest poświęcona wystawa.

Senator Anna Maria Anders, będąca także sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i pełnomocnikiem prezesa Rady Ministrów do spraw dialogu międzynarodowego w słowie powitania podczas oficjalnej części otwarcia wystawy powiedziała między innymi:

„Spotykamy się w 77. rocznicę rozpoczęcia II wojny światowej, aby upamiętnić tych, którzy bez względu na narodowość i poglądy walczyli o wolność od hitlerowców.
(…)

„Wolność krzyżami się mierzy…” – słyszymy w jednej z piosenek. Losy żołnierzy 2. Korpusu Polskiego często były okrutne, ale ci bohaterowie nie mieli wątpliwości, żeby stanąć w obronie wolności i praw człowieka. Część z tych osób stanowili Białorusini. Dla wielu z nich, zesłanych do GUŁAG-u, Armia Andersa stała się ratunkiem, nowym domem i nową rodziną.

Niestety wielu z nich nie wróciło juz do domu, a ci, którzy wrócili, znowu zostali poddani represjom. Dlatego tym bardziej doceniamy fakt, że zostali włączeni do 2. Korpusu Polskiego i ich pamięć jest czczona, tak jak widzimy to dzisiaj.

Jako polski polityk i przedstawiciel polskich władz mam przede wszystkim obowiązek oddać cześć wszystkim, którzy przelewali krew w szeregach Wojska Polskiego, niezależnie od ich pochodzenia, narodowości, wyznania. Chcę przede wszystkim podziękować żołnierzom, którzy walczyli u boku generała Andersa, tym bardziej, że są wśród nas ich bliscy.
(…)

W 77. rocznice rozpoczęcia II wojny światowej chce życzyć nam wszystkim, by historia nie popełniała więcej takich błędów, byśmy wszyscy mogli cieszyć się pokojem! Jestem przekonana, że takie uroczystości jak ta zbliżają Polaków i Białorusinów i wpływają na to, że normalizujące się stosunki między naszymi państwami, będą jeszcze lepsze”.

Wystawa „Białorusini w 2. Korpusie Polskim. Nieznane karty II wojny światowej” jest wspólnym projektem Białoruskiego Państwowego Muzeum Historii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, Ministerstwa Kultury Republiki Białoruś, Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Mińsku oraz białoruskiego historyka i kolekcjonera Igora Mielnikowa.

Wystawa opowiada o Białorusinach, którzy walczyli w 2. Korpusie Polskim Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, między innymi o tych z nich, którzy zginęli w walkach pod Monte-Cassino.

Podczas II wojny światowej obywatele Polski narodowości białoruskiej wstępowali do armii Andersa, gdyż był to dla nich często jedyny sposób na wydostanie się z GUŁAG-u.

Na oficjalne otwarcie wystawy przybyli także potomkowie żołnierzy z 2. Korpusu Polskiego. Wystawa prezentuje pamiątki i historie Białorusinów, walczących w Armii Andersa. Igor Mielnikow ocenia, że w stutysięcznym 2. Korpusie Polskim służyło ich ponad sto. Na otwarciu wystawy Igor Mielnikow wyznał, iż zainteresowaniem i zamiłowaniem nieznanymi kartami historii czasów wojny i osobami, które zostały zapomniane, jest zobowiązany swojemu dziadkowi.

Wiceminister kultury Białorusi Wasilij Czernik, w swoim przemówieniu przypomniał miedzy innymi o początkach II wojny światowej. Zaznaczył, iż symboliczne jest to, że właśnie w rocznicę jej wybuchu, pierwszego września, została otwarta wystawa o udziale Białorusinów w walkach niezwykłego korpusu, który przemierzył trzy kontynenty: Azję, Afrykę i Europę. „Szlakiem tym kroczyły również osoby, które urodziły się na zachodnich terytoriach dzisiejszej Białorusi. Białorusini zawsze byli przykładem bohaterstwa i męstwa. 177 Białorusinów spoczywa na cmentarzu w Monte-Cassino” – mówił białoruski wiceminister kultury. Wasilij Czernik zaznaczył, że wystawa jest jeszcze jednym przypomnieniem o więzi Polski i Białorusi, o tym, że wspólną pamięć o II wojnie światowej trzeba chronić i przekazywać młodym pokoleniom.

Ambasador RP Konrad Pawlik przypomniał wszystkim o cierpieniach, które przyniosła II wojna światowa, a także o tym, że była to okazja do budowania więzi braterskich, czego przykładem był udział Białorusinów w 2. Korpusie Polskim, który odniósł zwycięstwo pod Monte-Cassino. Wyraził on również podziękowania za obecność Annie Marii Anders i wszystkim organizatorom wystawy za jej organizację.

W otwarciu wystawy uczestniczył również historyk Jurij Popow, który wydał książkę o Monte-Cassino „Góra i klasztor”, przypomniał on historię walk Armii Andersa, w której można przeczytać między innymi takie ciekawostki, jak historyjka o niedźwiedziu Wojtku, który został kapralem. Pan Popow podarował swoją książkę Annie Marii Anders. Niestety książki już nie ma w sprzedaży, gdyż jej nakład jest już wyczerpany.

Zwiedzający wystawę będą mogli zobaczyć plansze ze zdjęciami, fragmentami gazet itd., wykonane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a także unikatowe zdjęcia, dokumenty z prywatnej kolekcji historyka Igora Mielnikowa.

W oddzielnej gablocie wystawy są materiały urodzonego w rej. wołożyńskim Józefa Żamojdzina, kaprala Wileńskiego Pułku Artylerii w 2. Korpusie Polskim, uczestnika Bitew pod Monte-Cassino i Bolonią. Józef Żamojdzin po wojnie był represjonowany przez władze sowieckie z całą rodziną, i dopiero w 1967 roku wrócił na Białoruś z GUŁAG-u.

Jego córka Wera Sumina udostępniła dokumenty ojca muzeum, uczestniczyła w otwarciu wystawy i wyraziła nadzieje, że udostępnione materiały jej ojca pomogą przybliżyć opisywane na niej czasy i wydarzenia młodemu pokoleniu oraz zachować pamięć o ludziach, którzy oddawali życie w walce o wolność i pokój.

Wystawę można obejrzeć do 2 października 2016 roku pod adresem: Mińsk, Prospekt Pobieditielej, 8.

Ludmila Burlewicz z Mińska